U političkom spektru Balkana, predsjednik Republike Srpske Milorad Dodik često se pojavljuje kao najglasniji kritičar zapadnih zemalja, Njemačke prije svih. Međutim, dok Dodik vodi oštru retoriku protiv Njemačke, s druge strane pruža podršku predsjedniku Srbije Aleksandru Vučiću, koji istovremeno sklapa dogovore sa tom istom Njemačkom i Evropskom unijom, posebno u vezi sa iskopavanjem litijuma u Srbiji.
Milorad Dodik posljednjih godina usmjerava svoju političku retoriku prema sve snažnijem i direktnijem sukobu sa Njemačkom, koju, pored Sjedinjenih Država i Velike Britanije, prikazuje kao glavnog antagonistu u svojoj naraciji o zapadnom uplitanju u unutrašnje stvari Bosne i Hercegovine, a posebno Republike Srpske. Ovi napadi na Njemačku intenzivirali su se nakon što je ova zemlja odlučila da obustavi finansiranje nekoliko ključnih projekata u Republici Srpskoj, što je Dodik iskoristio kao platformu za jačanje svoje anti-zapadne retorike.
Dodik je obustavu finansiranja od strane Njemačke prikazao kao čin političke ucjene, tvrdeći da je cilj Njemačke da prisili Republiku Srpsku na usvajanje političkih i društvenih normi koje su u suprotnosti s interesima srpskog naroda. Ovaj narativ oslanja se na šire evroskeptične stavove koji su prisutni ne samo u Republici Srpskoj, već i u Srbiji, gdje se EU često percipira kao institucija koja nameće svoja pravila putem ekonomskih poluga, a ne putem dijaloga i konsenzusa.
Dodik je Njemačku okrivio za pokušaj destabilizacije Republike Srpske, tvrdeći da su ekonomske sankcije i obustavljanje projekata u funkciji šireg plana političkog disciplinovanja onih koji ne pristaju na “diktat” Zapada. On je često ponavljao da Republika Srpska neće popustiti pred takvim pritiscima, koristeći ovu situaciju kao priliku za dodatno jačanje veza sa Rusijom i Kinom, koje u Dodikovoj retorici predstavljaju alternative zapadnoj hegemoniji.
- tekst se nastavlja ispod oglasa-
Njemačka kao “neprijatelj srpskog naroda”
U Dodikovom narativu, Njemačka nije samo politički protivnik, već i simbolički neprijatelj srpskog naroda. On je više puta istakao da je njemačka podrška rezoluciji o Srebrenici u UN samo nastavak istorijske nepravde prema Srbima, aludirajući na događaje iz prošlosti, uključujući i ulogu Njemačke u ratovima na Balkanu tokom 20. vijeka. Ova retorika ima za cilj mobilizaciju podrške unutar Republike Srpske, koristeći emocionalno nabijenu prošlost kao alat za političko konsolidovanje.
Dodikova strategija napada na Njemačku uključuje i šire kritike na račun EU i NATO, koje optužuje za “sistemsku pristrasnost” protiv Srba. U ovom kontekstu, Njemačka se često prikazuje kao lider u evropskim naporima za discipliniranje “neposlušnih” balkanskih zemalja, čime se jača percepcija da je Zapad protivnik svih srpskih političkih i nacionalnih interesa.
Ovakva retorika, iako efikasna u kratkoročnom mobilizovanju političke podrške unutar Republike Srpske, ima i svoje negativne posljedice. Obustava njemačkih projekata znači gubitak potencijalnih investicija i razvojnih mogućnosti za Republiku Srpsku, što dugoročno može dovesti do ekonomskih poteškoća i još veće zavisnosti od alternativnih partnera poput Rusije i Kine. Dodik, međutim, koristi ovu situaciju kako bi dodatno opravdao potrebu za smanjenjem zavisnosti od zapadnih fondova, naglašavajući da Republika Srpska treba tražiti ekonomske partnere koji ne postavljaju političke uslove.
Naposlijetku, Dodikova kampanja protiv Njemačke je dio šireg trenda u kojem Republika Srpska pokušava redefinisati svoje odnose sa Zapadom, koristeći svaku priliku da podcrta svoju suverenost i nezavisnost u odlučivanju o sopstvenom putu razvoja, zanemarujući činjenicu da je dio Bosne i Hercegovine.
Dvostruki standardi
Ono što izaziva kontradikciju u Dodikovom stavu je njegova podrška Vučiću, uprkos tome što Vučić sklapa dogovore sa istim zapadnim akterima koje Dodik otvoreno napada. Dok Dodik oštro kritikuje Njemačku i šire zapadne interese zbog njihovog odnosa prema Republici Srpskoj, on istovremeno izražava podršku Vučiću, koji je angažovan u ekonomskoj i političkoj saradnji sa istim tim zapadnim zemljama, uključujući Njemačku, posebno u kontekstu iskopavanja litijuma.
Као предсједник Републике Српске, али и као Србин, отац и дjед, желим да изразим снажну и непоколебљиву подршку предсједнику Републике Србије Александру Вучићу и Влади Србије у њиховим напорима да реализују стратешки важне пројекте у сарадњи с Европским партнерима. Ти пројекти…
— Милорад Додик (@MiloradDodik) August 9, 2024
Dodik često koristi retoriku zajedništva, sugerišući da, uprkos različitim pristupima, Srbija i Republika Srpska moraju ostati ujedinjene pred “prijetnjama” koje dolaze sa Zapada. Dodik opravdava Vučićeve ekonomske poteze kao nužan pragmatizam.
Ova podrška Vučiću omogućava Dodiku da zadrži veze sa vladajućim režimom u Srbiji, koji je ključni saveznik Republike Srpske, dok istovremeno nastavlja sa svojim anti-zapadnim stavom koji rezonira sa velikim dijelom populacije u Republici Srpskoj. Istovremeno, ovaj stav mu omogućava da balansira između kritike i podrške, koristeći Vučićeve političke odluke kao primjer fleksibilnosti koja je nužna za očuvanje srpskih interesa na Balkanu.
Politički analitičar Velizar Antić za Gerilu kaže da Milorad Dodik nema konzistentnu politiku ni prema kome.
“Njegova politika i odnos prema bilo kome se menja od trenutne političke koristi. Tako da će on ujutru na nekom zboru pred narodom da kritikuje kolektivni zapad a već popodne će od tog istog zapada da moli kredit ili traži pristupanje Evropskoj uniji. U suštini, što bi rekao naš narod Dodik se okreće kako vetar duva, zato i nije iznenađenje ovakav odnos prema Nemačkoj”, navodi Antić.
Sa druge strane, kada je riječ o Dodikovom odnosu sa Aleksandrom Vučićem, Antić ističe da je potpuno ubijeđen da njih dvojica nemaju dobro mišljenje jedan od drugom.
“Međutim, i jednom i drugom im u ovom trenutku odgovara da imaju dobre odnose. Naročito da se pred narodom predstavljaju kao da su u odličnim odnosima. Dodik je svestan da Vučić ima veliki uticaj u Republici Srpskoj i zna da ukoliko direktno udari na njega sasvim sigurno može računati da će izgubiti i vlast. Iz tog razloga podržava bilo kakvu odluku koju donese Vučić. Tako je bilo i kada je u pitanju Kosmet, tako je i sada kada je u pitanju kopanje litijuma”, ističe Antić.
Naposlijetku, Antić naglašava da, što se tiče kopanja litijuma u Republici Srpskoj, ukoliko se krene u projekat kopanja litijuma u Srbiji, sasvim je izvjesno da će se on kopati i u Srpskoj.
“A znamo da to može doneti određene finansijske koristi za vlast. Pošto je Dodik političar koga zanima samo trenutna korist i ne razmišlja o zdravlju naroda i potencijanom ekološkom problemu, verujem da je i njemu u interesu da se i u Srpskoj krene u projekat kopanja litijuma. Iz tog razloga je svesno pustio vlast u Srbiji da prva probije led jer računa da ukoliko kopanje prođe u Srbiji da će mnogo lakše proći i u Srpskoj”, smatra Antić.
Uloga medija u održavanju dvostrukih standarda
Mediji koji podržavaju Dodika često zanemaruju ovu kontradikciju, fokusirajući se na negativne aspekte saradnje Srbije sa Zapadom samo kada to odgovara Dodikovoj političkoj agendi. Kada Vučić sklapa ekonomske dogovore sa Njemačkom i Zapadom, Dodikovi medijski saveznici često umanjuju ili prećutkuju te poteze, dok istovremeno intenzivno napadaju svaki pokušaj zapadne intervencije u Republiku Srpsku.
Mediji lojalni Dodiku, kao što su RTRS i Srna, često koriste selektivno izvještavanje kako bi održali i pojačali Dodikovu retoriku protiv Zapada, a posebno Njemačke. Kada Dodik kritikuje Njemačku zbog njenog uplitanja u unutrašnje stvari Republike Srpske ili zbog obustave finansiranja projekata, ovi mediji prenose njegove izjave bez kritičkog osvrtanja, ističući navodne nepravednosti koje Zapad nameće Republici Srpskoj.
Ovi mediji često koriste senzacionalističke naslove i priloge kako bi dodatno potkrijepili Dodikovu tvrdnju da Zapad vodi neprijateljsku politiku prema Srbima. Primjeri takvih izvještavanja uključuju naglašavanje njemačkih zahtjeva za reformama u Bosni i Hercegovini kao oblika “političkog diktata”, dok se istovremeno ignorišu ili umanjuju pozitivni aspekti eventualnih reformi ili investicija koje dolaze iz Njemačke
S druge strane, kada Aleksandar Vučić sklapa sporazume sa Njemačkom ili Evropskom unijom, ti isti mediji te vijesti predstavljaju u drugačijem kontekstu kako bi se izbjegle kritike prema Dodiku. Na primjer, investicije u iskopavanje litijuma u Srbiji rijetko se problematizuju u medijima bliskim Dodiku, iako bi, u skladu sa njegovom anti-zapadnom retorikom, takvi dogovori trebali biti predstavljeni kao potencijalno štetni ili kontroverzni.
Jedan od glavnih načina na koji mediji bliski Dodiku održavaju dvostruke standarde je kroz izgradnju narativa o Zapadu kao konstantnoj prijetnji za srpski narod. Ovaj narativ se temelji na istorijskim i aktuelnim događajima koji su predstavljeni na način koji pojačava osjećaj opasnosti od strane Zapada, dok se istovremeno glorifikuju potezi vlasti Republike Srpske i Srbije koji su u suprotnosti sa zapadnim interesima.
U ovom kontekstu, mediji ignorišu ili minimalizuju sve one informacije koje bi mogle dovesti u pitanje ovaj narativ. Na primjer, Vučićevi dogovori sa Njemačkom predstavljaju potencijalnu slabost u Dodikovoj priči o Zapadu kao isključivo negativnom faktoru, pa se takvi događaji obično prećutkuju ili se izvještavaju na način koji ne ugrožava osnovnu strukturu Dodikovog narativa
Dodikova “šahovska partija”
Dodikova retorika protiv Zapada, posebno Njemačke, osmišljena je da održi politički kapital unutar Republike Srpske, koristeći strah od strane intervencije kao alat za mobilizaciju podrške. Istovremeno, njegova podrška Vučiću pokazuje svu kompleksnost političkih odnosa na Balkanu, gdje su pragmatizam i retorika, obavijeni licemjerjem, često u sukobu. Dok Dodik oštro kritikuje Zapad, on ujedno priznaje potrebu Srbije da balansira između ekonomskih interesa i političkih pritisaka, čime se igra dvostruka igra koja je karakteristična za politički pejzaž regiona.
Milorad Dodik koristi strategiju koja se može opisati kao politika odbrane i napada. On stalno balansira između tvrdog anti-zapadnog narativa i pragmatičnog odnosa sa Srbijom, koja je suočena sa vlastitim izazovima u odnosima sa EU i Njemačkom. Dok Dodik koristi retoriku koja Zapad prikazuje kao neprijatelja Republike Srpske, on istovremeno koristi Vučićeve ekonomske uspjehe kao argument za održavanje snažnih veza sa Srbijom.
Gerila.info
