Odlukom predsjednice Evropske komisije Ursule fon der Lajen bivši mađarski ministar pravde Laslo Tročanji nominovan je za mjesto novog evropskog komesara za susjedsku politiku i proširenje, što bi mogla biti “medvjeđa usluga” za Zapadni Balkan.
Iako kandidaturu Tročanjija treba još da potvrdi Evropski parlament kako bi on 1. novembra zvanično započeo mandat, zvaničnici u Srbiji i Republici Srpskoj već likuju zbog imenovanja bivšeg ministra pravde Mađarske zbog njegove politike zagovaranja proširenja.
Predsjednica Republike Srpske Željka Cvijanović navodi da novi komesar Evropske unije za proširenje Laslo Tročanji razumije probleme u našem regionu, jer i sam dolazi iz našeg okruženja i zemlje koja želi da se EU nastavi širiti.
Ona je u intervjuu za RTRS izjavila da u EU postoje dva mišljenja po pitanju proširivanja.
- tekst se nastavlja ispod oglasa-
Јedan dio zemalja čvrsto ne želi da se EU nastavi proširivati dok se ne sredi samo stanje u Uniji. Dok drugi dio zemalja želi da se taj proces čvrsto nastavi. I za nas je dobro što novi komesar dolazi iz zemlje koja je nama bliska i koja razumije sve proces koji se moraju proći do samog članstva.
Premijerka Srbije Ana Brnabić povodom imenovanja Tročanjija, u stilu vjernog sluge Aleksandra Vučića, ističe da “ćemo svi zajedno moći da vidimo da će nam prijateljske veze premijera Mađarske Viktora Orbana i predsednika Vučića i sve što je predsednik uradio u prošlosti za te dobre veze dati dobar rezultat“, prenosi dnevni list Danas.
Mađarska je, inače, postala poznata po podršci ubrzavanju puta Zapadnog Balkana, a posebno Srbije, prema EU, ignorišući izvještaje o urušavanju vladavine prava i demokratije u regionu. Ova država je takođe ispala iz kategorije „slobodnih zemalja“ na indeksu o slobodi u svijetu koji sastavlja Fridom haus, ističe Danas. Evropski parlament prošle godine je glasao da pokrene sankcije prema Mađarskoj zbog kršenja ključnih vrijednosti EU – vladavine prava, nezavisnosti sudstva i slobode izražavanja. Osim toga, članstvo Orbanove partije Fides u Evropskoj narodnoj partiji je od proljeća suspendovano do daljeg.
Dnevni list Danas podsjeća da je Tročanji bio ministar pravde u vladi Viktora Orbana tokom veoma kontroverzne reforme sudstva koja je kritikovana zbog ograničavanja ovlašćenja pravosuđa. U toj vladi podržavao je postavljanje žičane ograde na granici sa Srbijom u jeku migrantske krize kazavši da je to dalo pozitivne rezultate. U vrijeme njegovog mandata usvojen je zakon koji zabranjuje nevladinim organizacijama da pomažu izbjeglicama i ograničava akademske slobode.
Naglašava se i da je Tročanji izuzetno lojalan Orbanu. Obojica se protive doseljavanju migranata u Evropu i brane hrišćansku kulturu. List Danas podsjeća da Orban gaji dobre odnose ne samo sa Vučićem već i sa crnogorskim liderom Milom Đukanovićem, dok je bivšem makedonskom autokrati Nikoli Gruevskom pružio utočište.
Navedene činjenice u vezi sa Tročanjijem mogu predstavljati veći problem nego prednost za zemlje Zapadnog Balkana. Prije svega, zbog njegovih “napora” na urušavanju demokratskih principa u Mađarskoj koje može prenijeti i na nivo EU. Daleko od toga da imenovanje Tročanjija automatski znači i njegov izbor, jer su pojedini poslanici Evropskog parlamenta izrazili bojazan za njegovu sposobnost da bude komesar za bilo koji portfelj, zbog čega se da naslutiti da neće imati lak zadatak tokom obaveznih saslušanja pred odborima EP, kako navodi Danas. Ipak, nije ni nemoguće, uzevši u obzir da se politika, posebno na nivou EU, u značajnoj mjeri sastoji od kompromisa i ustupaka. S tim u vezi, postoji mogućnost da se imenovanje Tročanjija potvrdi u EP i da on bude izabran za komesara za proširenje.
U tom slučaju Srbiji i Republici Srpskoj, odnosno Bosni i Hercegovini, otvaraju se vrata za članstvo u EU, ali na dugoročnom planu to je izuzetno loše za demokratiju u ovim zemljama. Zašto? Prije svega, možemo postaviti pitanje treba li nam podrška političara i zemlje koji u kontinuitetu, već deceniju otkako je Orban po drugi put postao premijer Mađarske, narušavaju demokratska načela i ugrožavaju ljudska prava?
Međutim, čak i ako zanemarimo to što se za nas zalaže zemlja na pragu autokratije, malo vjerovatni ali opet potencijalni ulazak u EU u ovakvom stanju države i društva može predstavljati samo “medvjeđu uslugu”. U situaciji kada je, uslovno rečeno, vladavina prava na veoma niskom nivou, kada dominira korupcija, kada se krše ljudska prava svih onih koji ne razmišljaju kao vladajuća elita, kada se demokratski principi, ukoliko su uopšte uspostvaljeni, istrajno urušavaju, teško bi se moglo pretpostaviti da bi (malo vjerovatnim) ulaskom u EU, ovakvi kakvi jesmo, došlo do dodatnog razvoja demokratije. Vladajuće elite bi samo bile dodatno ohrabrene da je njihova politika ispravna, da su “na dobrom putu”, da su nivo i stanje demokratije na zadovoljavajućem nivou.
Približavanje neke zemlje Evropskoj uniji ne znači samo prilagođavanje normama EU, nego i sistemu vrijednosti. U ovom trenutku, Srbija i RS, samim tim i BiH, daleko su od sistema vrijednosti koji njeguje EU. Hipotetičko proširenje EU na zemlje Zapadnog Balkana moralo bi, dakle, podrazumijevati ne samo usklađivanje sa evropskim zakonima nego i sa evropskim sistemom vrijednosti. Ako je neka zemlja ispunila normativne uslove za ulazak u EU, to ne mora da znači da je prihvatila sistem vrijednosti koji je prisutan na Zapadu. Potvrdu ove teze možemo vidjeti upravo na primjeru zemlje odakle dolazi Laslo Tročanji, Mađarske, ali i susjedne Poljske. Svoje zakone su prilagodili evropskim, ali sistem vrijednosti ne u potpunosti. Posljedice su uočljive u protekloj deceniji od kada su u ovim zemljama demokratske vrijednosti u silaznom trendu.
Ako bi se RS i Srbija (nekim čudom) pridružile EU u ovakvom stanju demokratije, to bi bilo veoma loše za društvo koje bi stagniralo, ili čak i nazadovalo po pitanju razvoja demokratskog okruženja. Uzevši u obzir da Laslo Tročanji dolazi iz zemlje kojoj autokratski principi nisu strani, teško je pretpostaviti da bi mu smetale autokratske tendencije vlastodržaca iz ovih zemalja.
Dakle, izborom Lasla Tročanjija za komesara EU za proširenje možda bi države Zapadnog Balkana bile na dobitku, ali bi društva Zapadnog Balkana definitivno bila na gubitku. Forma bi nadvladala suštinu, norme bi imale prednost u odnosu na sistem vrijednosti. Demokratija bi ostala u povojima, stagnirala bi ili čak i nazadovala.
Gerila.info
