Republika Srpska već više od dvije decenije bilježi kontinuirani negativni prirodni priraštaj – svake godine više ljudi umre nego što se rodi.
Ovaj zabrinjavajući trend, koji ukazuje na ozbiljne demografske probleme, potvrđuju i najnoviji podaci Republičkog zavoda za statistiku i lokalnih matičnih službi.
Prema zvaničnim podacima, 2023. godine u Republici Srpskoj rođeno je 9.309 djece, što predstavlja blagi porast u odnosu na prethodnu godinu kada ih je bilo 9.118. Međutim, iako se broj novorođenih neznatno povećao, ukupna demografska slika ostaje sumorna jer je broj umrlih i dalje daleko veći. Tokom 2023. godine preminulo je 13.508 osoba, dok je 2022. taj broj bio još viši – 16.263.
View this post on Instagram
Ove brojke potvrđuju dugoročnu demografsku krizu u Republici Srpskoj. Još 1996. godine zabilježen je pozitivan prirodni priraštaj s 11.939 rođenih i 10.676 umrlih. Međutim, već 2002. godine trend se preokrenuo – broj umrlih (12.980) nadmašio je broj rođenih (12.336). Od tada, negativni prirodni priraštaj postaje konstanta.
Taj trend je nastavljen i u godinama koje su uslijedile. Tako je 2006. godine rođeno 10.524 djece, a umrlo 13.232 ljudi, dok su podaci za 2016. godinu još nepovoljniji – rođeno je 9.452, a preminulo 13.970 osoba.
Prijedor: Lokalni odraz šire demografske krize
Posebno alarmantni podaci dolaze iz Prijedora, gdje je pad nataliteta i rast mortaliteta izraženiji nego ikad. Tokom 2024. godine u matične knjige upisano je 564 novorođene djece, što je 77 manje nego prethodne godine. Istovremeno, broj preminulih je povećan – 1.239 osoba je umrlo, što je 25 više nego 2023. godine.
Još je drastičniji pad kada se posmatra broj rođenih beba čiji roditelji imaju prebivalište u Prijedoru. U 2024. godini rođene su 384 bebe, što je čak 84 manje nego prethodne godine. Istovremeno, broj preminulih Prijedorčana s prebivalištem u ovom gradu porastao je na 916, što je 178 više nego 2023. godine.
Za poređenje, 1991. godine u ovom gradu rođeno je skoro 1.800 beba, što ukazuje na ozbiljan pad rađanja u posljednje tri decenije.
Prosječna starost stanovništva u Republici Srpskoj iznosi 44 godine, dok je čak 22% populacije starije od 65 godina. Ova statistika ukazuje na kontinuirano starenje populacije, što će u narednim godinama dodatno povećati stopu mortaliteta i dodatno pogoršati prirodni priraštaj.
Demoghrafi upozoravaju da će se demografski gubici u budućnosti teško nadoknaditi bez konkretnih mjera podrške mladim porodicama i migracione politike koja bi privukla mlade da ostanu u Republici Srpskoj.
Negativni prirodni priraštaj, koji je 2023. godine iznosio -3,7‰ (poboljšanje u odnosu na 2022. kada je bio -6,4‰), ozbiljan je signal za vlasti da se hitno moraju preduzeti koraci ka rješavanju ovog problema.
Moguća rješenja?
Demografi i ekonomski stručnjaci smatraju da bi Republika Srpska mogla poboljšati demografsku sliku kroz niz mjera, uključujući finansijsku podršku porodicama, poreske olakšice za roditelje, ulaganje u predškolske ustanove i subvencije za stambeno zbrinjavanje mladih.
Međutim, mnogi naglašavaju da su ekonomski faktori ključni – dok god mladi nemaju stabilna primanja i sigurnost zaposlenja, teško će se odlučivati na osnivanje porodica. Takođe, iseljavanje mladih u inostranstvo zbog boljih uslova rada dodatno pogoršava demografsku situaciju.
Republika Srpska se suočava s jednom od najvećih demografskih kriza u regionu, a bez hitnih i sistemskih mjera, negativni trendovi će se nastaviti, ostavljajući dugoročne posljedice po ekonomski i društveni razvoj.
Gerila.info
