Među brojnim čudima izbornog sistema u Bosni i Hercegovini, a nema nikakve sumnje da je takvih čuda gotovo beskonačno, nalazi se i čudo koje kaže da se i sa manje može dobiti više.
Tako, na primjer, Ujedinjena Srpska i DEMOS imaju po 1.000 glasova manje od PDP-a, ali imaju po 30 odbornika više nego stranka na čijem se čelu nalazi Branislav Borenović.
To čudo se u „izbornoj nauci“ zove – disperzija glasova. Ako birači koji podržavaju stavove kandidata A i B podijele svoje glasove između njih dvoje, to može rezultirati time da nijedan od njih ne dobije dovoljnu većinu. Na primjer, kandidat A dobija 30 odsto glasova, kandidat B 30 odsto, a kandidat C 40%. Kandidat C pobjeđuje zbog disperzije glasova između kandidata A i B.
Disperzija glasova na ovogodišnjim lokalnim izborima nije uočena samo u trouglu US-DEMOS-PDP. Narodni demokratski pokret Dragana Banjca osvojio je 16.000 glasova manje od PDP-a, ali je dobio četiri odbornika više. DNS ima 13.000 glasova manje od PDP-a, a 24 odbornika više. Čini se da je PDP nezaobilazan faktor ove disperzivne jednačine.
- tekst se nastavlja ispod oglasa-
“PDP je napravio dobar rezultat u Banjoj Luci i to je to. Van Banje Luke PDP je osvojio samo 18.000 glasova. U 38 opština ova stranka nije prešla cenzus. To je pola Republike Srpske. I onda je sasvim prirodno da je rezultat takav kakav jeste”, govori naš sagovornik koji odlično poznaje ovu „materiju“.
Demokratski narodni savez ima samo 3.000 glasova više od stranke Dragana Banjca, ali zato ima 20 odbornika više. To je zbog toga, dodaje naš sagovornik, što Banjčeva stranka „postoji“ samo u Visokoj Krajini i u nekoliko semberskih opština. DNS je, sa druge strane, u velikom broju opština prešao cenzus.
“Disperzija glasova je najčešće nuspojava relativne većine. Disperzija se može desiti kada postoji nekoliko sličnih kandidata koji podijele glasove i time omoguće nekom drugom, nerijetko ekstremnom ili polarizirajućem kandidatu, da pobijedi. U izborima 2016. godine za predsjedničkog kandidata ispred Republikanske stranke u Americi pobijedio je Donald Tramp sa 44 odsto glasova, jer su tri druga glavna kandidata podijelili glasove i ponaosob ih osvojili manje od njega”, navodi primjer naš sagovornik.
Međutim, ankete govore da bi republikanski glasači bili srećniji sa bilo kojim od ta tri kandidata umjesto Trampa. Ali sistem relativne većine nema mogućnost da od glasača prikupi takvu vrstu dublje i kompletnije preferencije.
Naš sagovornik ističe da je, uprkos mnogobrojnim postizbornim analizama, stanje između vladajućih stranaka i opozicije identično kao prije četiri godine i to uprkos manjem broju birača koji su izašli na izbore.
“Niti je SNSD rastao na teret opozicije, niti je opozicija uspjela da otrgne nešto SNSD-u. SNSD je rastao na račun koalicionih partnera. Otimao je glasove od svih, osim od Socijalističke partije koja je na ovim izborima narasla hiljadu glasova”, kazao je naš sagovornik.
Gerila.info
