Bosna i Hercegovina je zbog brzog opadanja svog građanskog prostora prešla iz kategorije “suženi” u kategoriju “opstruisani”, pridruživši se Srbiji, koja je ranije bila jedina zemlja na Zapadnom Balkanu sa ovim rejtingom.
Snižena ocjena BiH je, kako se navodi u Izvještaju CIVICUS Monitora, rezultat niza kršenja ljudskih prava zabilježenih tokom prethodne godine, od napada na demonstrante do restriktivnog zakonodavstva, odnosno incidenata koji su se dešavali uglavnom u Republici Srpskoj, ali su ugrozili slobode u cijeloj zemlji.
“Tekuća politička kriza izazvana prijetnjama secesijom od strane Republike Srpske povećala je pritisak na civilno društvo i medije. Tokom godine, predsjednik RS Milorad Dodik nastojao je da “očisti Bosnu i Hercegovinu od stranog uticaja” uvođenjem zakona za utišavanje neslaganja, uključujući zakon o “stranim agentima” u ruskom stilu i ponovno uvođenje klevete kao krivičnog djela. Nasilje i prijetnje protiv novinara i aktivista, posebno usmjerene na zagovornike LGBTQI+ prava, i dalje su uobičajene u cijeloj zemlji”, ističe se u izvještaju.
Navodi se da je Vlada RS u martu usvojila godine nacrt zakona o uspostavljanju posebnog registra za organizacije civilnog druištva koje su podržane iz inostranstva. Ove organizacije treba da budu označene kao „agenti stranog uticaja” i biće podvrgnute strožoj kontroli i nejasnoj zabrani „političkih aktivnosti”, zbog čega je zastupanje kažnjivo. Parlament je usvojio prvo čitanje nacrta u septembru 2023.
- tekst se nastavlja ispod oglasa-
U nastavku Izvještaja se, između ostalog, ističe da su pokušaji zastrašivanja često imali oblik napada na imovinu i prostorije medija i organizacija civilnog društva. U Banjaluci su vandalizirani automobili dvojice novinara, Nikole Morače i Aleksandra Trifunovića, nakon što su se izjasnili protiv prijedloga da se kleveta ponovo uvede u Krivični zakonik. Nedugo zatim, nepoznate osobe su vandalizirale prostorije društvenog centra u gradu, razbijajući prozore i ukravši LGBTQI+ zastavu ponosa.
U Izvještaju se podsjeća da je banjalučka policija zabranila projekciju filmova u zatvorenom i panel diskusiju o pravima LGBTQI+. Na zakazani dan događaja, desetine maskiranih ljudi naoružanih metalnim šipkama i flašama napalo je organizatore.
