Jednom rječju – 2020.

Teško je pronaći čovjeka na Zemlji koga 2020. godina nije bar malo “zakačila po ušima”. Pandemija, otkazi, besparica, protesti, sukobi, niz je nepregledan. Kada tome dodamo prirodne nesreće, “ugođaj” se čini potpunim. Ni Bosna i Hercegovina nije zaostajala u “nadmetanju” sa planetom ko će veću muku doživjeti. Pored naših uobičajenih “ponuda”, kao što su etničke razmirice, korupcija, kriminal, politička nestabilnost, “asortiman nesreća” je upotpunjen virusom korona koji je desetkovao ionako krhku ekonomiju, život uopšte.

Gotovo je nemoguće navesti sve događaje koji su obilježili ovu godinu, ali neke možemo izdvojiti kao zapaženije. Godina je počela objavljivanjem deklasifikovanih britanskih dokumenata u kojima se opisuju događaji koji su prethodili dešavanjima u Srebrenici u julu 1995. godine. U januaru je član grupe “Pravda za Davida” Ozren Perduv podnio prvu krivičnu prijavu protiv devet policijskih službenika koji su hapsili članove ove grupe 30. i 31. decembra 2018. godine. Rukometna reprezentacija Bosne i Hercegovine odigrala je prvi meč u istoriji na Evropskom prvenstvu u rukometu. Bosanaskohercegovačka skijašica Elvedina Muzaferija osvojila je svoje prve bodove u Svjetskom kupu u karijeri i prve bodove ikada za Bosnu i Hercegovinu u Svjetskom kupu. Podsmijeh je izazvala vijest da se Bosna i Hercegovina obavezuje da neće okupirati Mjesec niti druga nebeska tijela. Banjaluku je u januaru potresao skandal kada je Darko Golić, načelnik Klinike za anesteziju i intenzivno liječenje Univerzitetskog kliničkog centra Republike Srpske, uhapšen zbog sumnje da je počinio “obljubu nad nemoćnim licem”. Grad Banjaluka je u drugoj polovini januara tužio organizatore skupa “Pravda za Davida” koji je održan 30. gecembra 2018. godine. Krajem januara se ustalasala politička scena u Republici Srpskoj kada je predsjednik Socijalističke partije Republike Srpske Petar Đokić donio odluku da iz stranke isključi tri člana ove partije i poslanike u Narodnoj skupštini Republike Srpske: Gorana Selaka, Marka Skoku i Milenka Savanovića. U Banjaluci je osnovana nova politička stranka “Narodni pokret Banja Luka zove”. Kao najavu predstojećih dramatičnih događaja u vezi sa epidemijom virusa korona, u BiH su registrovani prvi pacijenti preminuli od virusa H1N1. Koji dan kasnije kineski turisti koji su stigli iz Vuhana, grada u kojem je bilo žarište epidemije koronavirusa, posjetili su BiH. Predsjednik Srbije Aleksandar Vučić posjetio je krajem januara Mrkonjić Grad i Drvar. Krajem januara Univerzitetski klinički centar u Banjaluci je prijavio prvi smrtni ishod pacijenta oboljelog od gripa u RS.

Početkom februara javnost se “zabavljala” najavama da će Nikola Špirić biti imenovan za člana Komisije za izbor i praćenje rada Agencije za prevenciju korupcije i koordinaciju borbe protiv korupcije, što je Predstavnički dom Parlamenta Bosne i Hercegovine odbio. U februaru je pred Okružnim sudom u Banjaluci počelo “suđenje decenije”, kako su ga okarakterisali u javnosti, odnosno suđenje optuženim za ubistvo banjalučkog biznismena Slaviše Krunića. Ustavni sud Bosne i Hercegovine je, na zahtjev sedam delegata Kluba Bošnjaka u Vijeću naroda Republike Srpske, donio odluku kojom je proglasio neustavnim član 53. Zakona o poljoprivrednom zemljištu Republike Srpske. Predsjednik HDZ-a BiH Dragan Čović posjetio je Moskvu. Na Posebnoj sjednici Narodne skupštine Republike Srpske koja se održala zbog odluke Ustavnog suda BiH koja se tiče dijela Zakona o poljoprivrednom zemljištu Republike Srpske, Milorad Dodik je izjavio čuvenu rečenicu “Goodbye BiH, welcome RSEXIT“. Milan Radović je polovinom februara napustio DNS. Ustavni sud BiH poništio je presudu Višeg privrednog suda u Banjaluci kojom je gradu dodijeljeno zemljište stare autobuske stanice i zgrade Muzeja savremene umjetnosti RS, a po osnovu ugovora o zamjeni nekretnina između “Autoprevoza” i Grada iz 1979. godine, čime je Banja Luka definitivno izgubila staru autobusku stanicu. Krajem februara je umro akademik Muhamed Filipović. Narodna skupština Republike Srpske podržala je izjave srpskog člana Predsjedništva BiH Milorada Dodika o proglašenju zaključka i odluke Predsjedništva o posjeti crnogorskog predsjednika Mila Đukanovića u martu i raspoređivanju Frontexa u BiH veoma štetnim po vitalne interese Srpske. Krajem februara Milorad Dodik i Mićo Mićić su sklopili sporazum prema kome će Mićić biti kandidat za gradonačelnika Bijeljine ispred široke koalicije koju predvodi SNSD.

Početkom marta je objavljen stenogram sa sastanka Predsjedništva BiH i ambasadora Kvinte na kojoj je dogovoren Godišnji nacionalni plan za članstvo u NATO (ANP), koji je naknadno za javnost dobio ime Program reformi. A onda se desilo ono što je obilježilo čitavu 2020. godinu: virus korona je stigao i u BiH. Marku Čoliću je povećana kazna za pokušaj ubistva novinara Vladimira Kovačevića. Počele su i prve restriktivne mjere zbog virusa korona, 10. marta je donesena odluka da se zatvore sve škole u RS na period od 21 dan, kao i da se zabrane sva javna okupljanja. Isti dan je Predsjedništvo Srpske demokratske stranke raspustilo bijeljinski Gradski odbor SDS-a, te iz stranke isključilo dotadašnjeg prvog čovjeka tog odbora Miću Mićića. Tih dana je Sanja Vulić izjavila da je Milorad Dodik za nju bog. SNSD i HDZ su u martu izgubili kontrolu nad Centralnom izbornom komisijom, Predstavnički dom Parlamentarne skupštine BiH je bez prisustva SNSD-a i HDZ-a imenovao četiri člana CIK-a. Počele su i prve obustave letova za BiH, njemačka “Lufthansa” je obustavila letove s Aerodroma Sarajevo. Na političkoj sceni se pojavila nova stranka, Socijalistička partija Srpske, za čijeg predsjednika je izabran Goran Selak. Trinaestog marta je glavni republički zdravstveno-sanitarni inspektor Republike Srpske Desimir Miljić izvršio samoubistvo. Sebija Izetbegović je podnijela ostavku na mjesto zastupnice u Predstavničkom domu Parlamenta Federacije BiH. Polovinom marta Vlada Republike Srpske je proglasila vanrednu situaciju u Republici Srpskoj zbog pojave virusa korona, dok je Savjet ministara Bosne i Hercegovine donio odluku o proglašenju stanja prirodne ili druge nesreće na teritoriji BiH. Centralna izborna komisija BiH izabrala je Vanju Bjelicu Prutina za predsjednika CIK-a. Vlada Kosova je ukinula takse od 100 posto na uvoz sirovina iz Srbije i Bosne i Hercegovine. U drugoj polovini marta je zabilježen prvi smrtni slučaj od bolesti prouzrokovane virusom korona, dok je Republički štab za vanredne situacije zabranio kretanje lica na teritorije Republike Srpske od 20:00 do 5:00 časova a policija izašla na ulice sa dugim cijevima. Počele su se izricati i prve kazne za navodno širenje dezinformacija. Ubrzo je donesena odluka o obaveznom nošenju zaštitnih maski na javnim mjestima. U drugoj polovini marta počela je nastava na daljinu. Krajem marta Narodna skupština Republike Srpske usvojila je Odluku o proglašenju vanrednog stanja za teritoriju Republike Srpske zbog epidemiološke situacije u RS usljed virusa korona.

Početkom aprila na međunarodni aerodrom u Mahovljanima kod Banjaluke sletio je prvi avion iz Njemačke sa opremom za mobilnu bolnicu koja će u narednim mjesecima izazvati buru u javnosti. Od 10. aprila u RS nošenje rukavica i zaštitnih maski na otvorenom s ciljem sprečavanja širenja virusa korona od postalo je obavezno i više nije bilo samo preporuka. Da sve bude gore, polovinom aprila je širom istočne Hercegovine bjesnio veliki broj požara koji su izazvani ljudskom nepažnjom. Vrhovni sud Republike Srpske potvrdio je 15. aprila presudu banjalučkog Okružnog suda kojom su bivši pripadnici Specijalne jedinice policije Ministarstva unutrašnjih poslova RS i njihov saradnik osuđeni na ukupno 40 godina robije zbog pljačke 616.548 KM na autoputu Banjaluka – Gradiška. Vlada Republike Srpske usvojila je polovinom aprila Prijedlog Uredbe sa zakonskom snagom o prestanku važenja Uredbe sa zakonskom snagom o zabrani izazivanja panike i nereda za vrijeme vanrednog stanja. U drugoj polovini aprila u kamp Lipa kod Bihaća smješteni su prvi migranti. Krajem aprila je izbila afera sa respiratorima. Mnoge zanatlije i radnici su nakon skoro dva mjeseca otvorili svoje radnje i počeli sa radom nakon što su krajem aprila Odlukom Republičkog štaba za vanredne situacije popuštene mjere i otvorene neke radnje.

Početkom maja javnost je bila zgrožena bahatošću elite koja je usred epidemije organizovala “korona party”, zbog čega je Staša Košarac pao u nemilost Milorada Dodika, bar prividno. Javnost se tih dana “zabavljala” i informacijama o cijeni testiranja na koronu i raspuštanju lokalnih karantina u RS. Polovinom maja je osnovan Kompenzacioni fond RS. U Banjaluci se desio oružani obračun u kome je ubijen Slaviša Ćulum, koji se u prethodnih nekoliko godina dovodio u vezu sa brojnim krivičnim djelima, a učestvovao je i u nekim oružanim obračunima. U Sarajevu je održana kontraverzna misa za Blajburg u katedrali Srca Isusova. Sanja Vulić je nastavila sa “briljantnim izjavama”, ovaj put se obratila novinarima riječima “Ja vama nisam kriva što ste vi novinar”. NSRS je 21. maja ukinula vanredno stanje u RS, a sljedeći dan je ukinut i policijski čas. Lokalni izbori su odgođeni za 15. novembar. U Bijeljini je osnovana Stranka demokratske Srpske – Semberija a za njenog predsjednika je izabran Mićo MIćić. Krajem maja počele su da se razotrkivaju afere u vezi sa nabavkom medicinske opreme. Institut za javno zdravstvo je Republičkom štabu za vanredne situacije uputio zahtjev za davanje saglasnosti za raskidanje ugovora sa Balkan Globalom koji je dobavljač pokretne bolnice, dok je Transparency international u Bosni i Hercegovini podnio krivičnu prijavu Okružnom javnom tužilaštvu Banja Luka protiv rukovodstva Instituta za javno zdravstvo RS zbog spornih nabavki medicinske opreme od nekvalifikovanih ponuđača.

Početkom juna NSRS je opet zasjedala na posebnoj sjednici, ovaj put se raspravljalo o Rezoluciji o poštovanju žrtava fašističkog režima i pokreta, koju je usvojio Predstavnički dom Parlamentarne skupštine BiH. Fahrudin Radončić je početkom juna podnio ostavku na mjesto ministra bezbjednosti BiH, dok je Vlada RS smijenila ministarku uprave i lokalne samouprave Republike Srpske Lejlu Rešić. Nakon Federacije BiH, i u RS je izbila afera sa respiratorima. Polovinom aprila je uhapšen načelnik Opštine Velika Kladuša Fikret Abdić zbog sumnje da je zloupotrijebio položaj, te zbog koruptivnih radnji. Krajem juna su raspušteni republički karantini u RS. Željko Bakalar, član Centralne izborne komisije BiH (CIK), izabran je za predsjednika CIK BiH iz reda hrvatskog naroda.

Početkom jula Narodna skupština Republike Srpske usvojila je novi Poslovnik o radu kojim je smanjeno vrijeme koje su poslanici mogli da govore u ime kluba sa 20 na 15 minuta. U istom periodu BiH je potresla još jedna afera, ovaj put se radilo o medicinskom otpadu koji je iz Italije dovezen u Drvar i Bosnansko Grahovo. Policiji Republike Srpske kao da nije bilo dosta uznemiravanja građana za vrijeme protesta grupe Pravda za Davida, nego su opet počeli da hapse ljude na pravdi boga, ovaj put su članovi Pravde za Davida uhapšeni tokom konferencije za medije! Direktor OBA Osman Mehamedagić Osmica prvo nije imao nijednu validnu diplomu, onda je odjednom početkom jula dostavio čak dvije diplome. Malo “zabave” je sredinom jula donio Novak Đoković koji je posjetio “bosanske piramide” u Visokom. Savjet ministara BiH je potvrdio imenovanje novih kadrova na čelne funkcije Agencije za istrage i zaštitu i Regulatorne agencije za komunikacije, Darko Ćulum je imenovan za novog direktora Državne agencije za istrage i zaštitu (SIPA), dok je Draško Milinović imenovan za direktora Regulatorne agencije za komunikacicje (RAK). Polovinom jula premijer RS Radovan Višković bio je pozitivan na virus korona, kao i predsjednik HDZ-a Dragan Čović. Miloradu Dodiku su produžene američke sankcije. Selmo Cikotić imenovan je za ministra za novog ministra bezbjednosti BiH. Predsjednik Srbije Aleksandar Vučić posjetio je Banjaluku 23. jula. Krajem jula dijelove BiH zahvatilo je veliko nevrijeme koje je prouzrokovalo poplave i bujice. Vlada Republike Srpske imenovala je Sinišu Kostreševića za novog direktora Policije Republike Srpske.

Polovinom avgusta građani Velike Kladuše su protestovali zbog migrantske krize, dok je par dana nakon toga donesena naredba o dosljednoj primjeni ranije odluke o zabrani dolaska i prevoza migranata na područje Unsko-sanskog kantona. Druga Bh. povorka ponosa održana je online zbog epidemije virusa korona u drugoj polovini avgusta. Krajem avgusta migrantska kriza je kulminirala kada je veća grupa migranata blokirala saobraćajnicu koja povezuje Bosansku Krupu sa Novim Gradom, dok je u migrantskom kampu “Lipa” između Bosanskog Petrovca i Bihaća došlo do sukoba migranata i policije. Fudbaleri banjalučkog Borca po drugi put u istoriji, i to nakon više od četiri decenije, uspješno su preskočili prvu prepreku u evropskim mečevima. Krajem avgusta Draško Stanivuković je priveden u Crnoj Gori zbog učešća na litiji u znak podrške Srpskoj pravoslavnoj crkvi.

U septembru je umro predsjednik Jevrejskog kulturnog centra i dugogodišnji specijalni predstavnik i šef Privrednog predstavništa Republike Srpske u Izraelu Arie Livne. Momčilo Krajišnik, prvi predsjednik Narodne skupštine Republike Srpske i haški osuđenik, preminuo je od posljedica infekcije virusom korona. Polovinom septembra Milorad Dodik je posjetio Hrvatsku. Šefik Džaferović i Željko Komšić glasali su za priznanje nezavisnosti Kosova na sjednici Predsjedništva BiH održanoj polovinom septembra, dok je Milorad Dodik bio protiv. Otprilike u isto vrijeme pažnju javnosti je privukla informacija da je Radovan Višković dio predmeta u istrazi ratnih zločina, dok je Ujedinjena Srpska šokirala javnost skandaloznim video spotom u kome dominiraju šovinističke i ksenofobne poruke. “Početak kraja” Milana Tegeltije u Visokom sudskom i tužilačkom savjetu desio se krajem septembra kada je državna tužiteljica Biljana Simeunović imenovana za novu članicu VSTS-a, čime je Tegeltija izgubio većinu u ovom tijelu. Krajem septembra je bivši ministar u Vladi Federacije BiH i lider stranke Radom za boljitak Jerko Ivanković Lijanović upućen u Kazneno-popravni zavod u Zenici na izdržavanju sedmogodišnje zatvorske kazne. Članovi Predsjedništva BiH sastali su se u Briselu sa evropskim zvaničnicima.

Početkom oktobra predsjednik Hrvatske je uzburkao javnost u BiH izjavom da “ima problem da u NATO uđe država koja je tako neusklađena”. Političku buru je izazvalo isključivanje Aljoše Čampare iz Stranke demokratske akcije. Nenad Nešić je izabran za predsjednika DNS-a, a ubrzo nakon toga je otišao sa mjesta v.d. direktora Puteva RS. Predsjednik Stranke demokratske akcije i potpredsjednik Doma naroda Parlamentarne skupštine Bosne i Hercegovine Bakir Izetbegović bio je polovinom oktobra pozitivan na virus korona. Oktobar je obilježilo i istupanje DNS-a iz koalicije sa SNSD-om. U drugoj polovini oktobra u BiH je prvi put zabilježeno više od 1.000 zaraženih, čak 1.179 novooboljelih je prijavljeno u FBiH, RS i Brčko distriktu. Muhamed Čengić, nekadašnji političar i jedan od osnivača Stranke demokratske akcije, preminuo je krajem oktobra u Sarajevu u 79. godini.

Početkom novembra BiH je potpisala sporazum o readmisiji sa Pakistanom. Zoran Tegeltija, predsjedavajući Savjeta ministara, bio je početkom novembra pozitivan na virus korona. Košarkaši Igokee ostvarili su prvu, ujedno i istorijsku pobjedu u FIBA Ligi šampiona. U BiH su 15. novembra održani lokalni izbori. U Banjaluci je u trci za gradonačelnika pobijedio Draško Stanivuković. dok je njegov protivkandidat Igor Radojičić čak završio u bolnici zbog posljedica zaraze virusom korona. U Bijeljini je višegodišnji gradonačelnik Mićo Mićić izgubio od Ljubiše Petrovića. Tragičan događaj se desio u Travniku gdje je Mirsad Peco, koji je bio kandidat SDA za načelnika, umro od posljedica virusa korona, i to na dan izbora. Već dan nakon izbora, Milorad Dodik je počeo da prijeti, bijesan zbog gubitka gradonačelničkog mjesta u Banjaluci. U sklopu prijetnji, SNSD je raskinuo koaliciju sa SPS-om dok je Dodik najavio smjenu njihovih kadrova. Nedeljko Dukić osuđen je za pokušaj ubistva novinara Vladimira Kovačevića na četiri godine zatvora. Protiv bivšeg vršioca dužnosti direktora preduzeća “Putevi Republike Srpske” Nenada Nešića podnesen je izvještaj Okružnom javnom tužilaštvu u Banjaluci zbog postojanja osnova sumnje da je počinio krivično djelo zloupotreba položaja odgovornog lica. Mario Nenadić podnio je polovinom novembra ostavku na funkciju predsjednika Vlade Kantona Sarajevo. Milorad Dodik je još jednom pokazao da “zna sa novinarima”. Njegovo gostovanje na televiziji N1 završeno je na neobičan način jer je na brojna pitanja voditeljice emisije odgovarao istom rečenicom: “Mi smo pobijedili u 45 opština u BiH, 42 opštine u RS i tri u Federaciji”. Dodik je imao još jedan “bravurozan” nastup krajem novembra kada se, gostujući na okruglom stolu pred Savjetom bezbjednosti UN-a, obrušio na visokog predstavnika u BiH Valentina Incka nazvavši ga monstrumom. Legendarni glumac Mustafa Nadarević preminuo je 22. novembra. Milan Tegeltija se krajem novembra našao u centru novog pravosudnog skandala.

Posljednji mjesec ove turbulentne godine počeo je ostavkom Darka Banjca na mjesto generalnog sekretara DNS-a, čime je nastavljena “prekompozicija” u ovoj stranci. Srebrenicu je potresao “postizborni skandal” zbog saznanja o malverzacijama u izbornom procesu. Posla je imala i SIPA. Početkom decembra ostavku je podnio i Saša Magazinović na funkciju predsjednika Glavnog odbora SDP-a. Ostavku je podnio i Dragutin Škrebić, vršilac dužnosti direktora Inspektorata Republike Srpske. Poslanik u Narodnoj skupštini Republike Spske Krsto Jandić napustio je Klub poslanika NDP-a. “Talas smjena i ostavki” je nastavljen tokom decembra. Nadzorni odbor “Željeznica Republike Srpske” smijenio je Slavka Gligorića sa mjesta vršioca dužnosti generalnog direktora ovog javnog preduzeća. Milan Radović je postao član SDS-a, dok je Darko Banjac najavio osnivanje nove partije – Narodne partije Srpske. Nakon višemjesečnih “natezanja”, ploča s imenom Radovana Karadžića na Studentskom domu na Palama konačno je skinuta. Milan Tegeltija je podnio ostavku na mjesto predsjednika VSTS-a. Ministar inostranih poslova Rusije Sergej Lavrov posjetio je BiH polovinom decembra. Šefik Džaferović i Željko Komšić su odbili da se sastanu sa Lavrovim, dok mu je Dodik poklonio ikonu sumnjivog porijekla. Nedugo nakon toga, potvrđeno je da je Dodik zaražen virusom korona, dok je Rusija vratila ikonu. U međuvremenu je od posljedica virusa korona preminuo Mićo Mićić. Kao “šlag na torti” ove katastrofalne godine, Hrvatsku je pogodio razoran zemljotres, a posljedice su osjetili i građani Republike Srpske i Bosne i Hercegovine.