Predsjedavajući Predsjedništva Bosne i Hercegovine Milorad Dodik izjavio je nakon sastanka sa predsjednikom Srbije Aleksandrom Vučićem, između ostalog, da se BiH ne može posmatrati iz Evropske unije samo na bazi realizacije i podrške individualnim pravima, a da kolektivna prava ostanu u istoriji, prenosi novinska agencija Srna. “Možda je to njihova ideologija, ali realna stvarnost u BiH je nešto drugo”, ističe Dodik.
Prema njegovim riječima, ono što je čuvalo Republiku Srpsku u uslovima kada je sav svijet, provodeći koncept liberalizacije, smanjivao snagu država i naroda, jeste to što je RS odlučila da se bori za snagu naroda i da gradi državu.
“Mi smo to sve preživjeli. Naravno da nećemo propustiti vrijeme koje dolazi. Ja se ne obračunavam ni sa kakvim ideologijama, mišljenjima i razumijem da svako ima pravo, ali ono što smo mi do sada uradili pokazalo se uspješnim.”
Dakle, suština Dodikove izjave je da je Bosna i Hercegovina, ali i Republika Srpska, kolektivističko društvo. Toliko često se kolektivitet stavlja ispred individualnosti, govori se kolektivnom duhu nacije i slično. Međutim, šta se u suštini podrazumijeva pod kolektivizmom? Koje su njegove karakteristike?
- tekst se nastavlja ispod oglasa-
Prema Steli Ting-Tumi, profesorki na Kalifornijskom državnom univerzitetu Fulerton, kolektivizam predstavlja težnju da pripadnici neke kulture grupni identitet stavljaju ispred individualnog identiteta, obaveze prema grupi ispred individualnih prava, a obzir prema grupi kojoj pripadaju ispred individualnih želja i stremljenja.
S druge strane, pod individualizmom se podrazumijeva težnja da pripadnici neke kulture individualni identitet stavljaju ispred grupnog identiteta, individualna prava ispred grupnih prava, a individualna postignuća ispred interesa grupe.
Pripadnici individualističkih kultura naglasak najčešće stavljaju na lične ciljeve, sebe posmatraju kao nezavisne jedinke i teže što otvorenijoj komunikaciji. Unutar individualističkih kultura postoje mnoge grupe kojima pripadamo, kao što su porodica, škola, crkva, radno mjesto, ali one imaju specifičan i obično veoma ograničen uticaj, kako ističe Stjuart Tabs, profesor na Biznis koledžu Univerziteta u Mičigenu.
Za pripadnike kolektivističkih kultura najznačajnije je da se uklope u grupu. Zbog snažne povezanosti s grupom, kako ističe profesor Tabs, oni smatraju da ljudske ličnosti zavise jedna od druge, imaju veoma razvijenu svijest o ciljevima grupe i njenoj dobrobiti, koji za njih imaju veći značaj od individualnih težnji i postignuća. Takođe, oni izbjegavaju direktne kontakte. Za razliku od individualističkih, u kolektivističkim kulturama postoji relativno mali broj grupa kojima pripadamo, ali one imaju veliki uticaj na pojedinca.
Vilijam Maduks sa Univerziteta Northwestern i Masaki Juki sa Univerziteta Hokaido ustanovili su da pripadnici kolektivističkih kultura imaju veći osjećaj lične odgovornosti od pripadnika individualističkih kultura. Njihov veći osjećaj međuzavisnosti čini ih svjesnijim posljedica koje događaji ostavljaju na širu društvenu zajednicu.
Naposlijetku, Vilijam Gudikunst, profesor na Komunikološkom koledžu na Kalifornijskom državnom univerzitetu Fulerton, izdvojio je glavne karakteristike i razlike između individualističkih i kolektivističkih kultura.
| INDIVIDUALISTIČKE | KOLEKTIVISTIČKE |
| Naglasak na individualnim ciljevima | Naglasak na grupnim ciljevima |
| Samoostvarenje | Uklapanje u grupu |
| Male razlike između komunikacije unutar grupe i izvan grupe | Velike razlike između komunikacije unutar grupe i izvan grupe |
| Nezavisno konstruisanje sopstva | Međuzavisno konstruisanje sopstva |
| “Ja” identitet | “Mi” identitet |
| Izgovorite ono što mislite | Izbjegavanje sukoba unutar grupe |
| Komunikacija niskog nivoa konteksta: direktna, precizna i potpuna | Komunikacija visokog nivoa konteksta: indirektna, neprecizna i propabilistička |
Uzevši u obzir sve navedeno, slijedeći Dodikovo tumačenje da su stanovnici Republike Srpske pripadnici kolektivističke kulture, možemo zaključiti:
- da im je država važnija od njih samih,
- da samo uklopljeni u grupu dobijaju smisao svog postojanja,
- da im je važniji kolektivni identitet od individualnog,
- da nastoje da ne “talasaju” unutar grupe kako ne bi stvarali sukobe,
- da su međuzavisni jedni od drugih,
- da dobrobit grupe ima veću važnost od ličnih postignuća,
- da grupe kao što su crkva ili politička stranka imaju veliki uticaj na njih.
Kada sagledamo kulturološki profil kolektivista, postaje nam jasnije zašto se narod u Republici Srpskoj ne buni previše. Zašto ne “talasa”. Zašto im je važno da se uklope u sistem i postanu samo “šaraf u mašini”. Zašto ne dovode u pitanje odluke predstavnika vlasti. Zašto se slijepo i bez pogovora povinuju crkvenim velikodostojnicima. Zašto samo kao dio “čopora” misle da njihov život ima smisla.
Ipak, ekser koji viri, mora da se zakuca.
