Beograd se priprema za još jedan masovni protest protiv iskopavanja litijuma, planiran za 10. avgust u 19 časova, koji je izazvao široku pažnju i mobilizaciju širom zemlje. U središtu protesta je borba protiv kompanije Rio Tinto, koja planira da eksploatiše litijum u dolini Jadra, ali i šire nezadovoljstvo režimom Aleksandra Vučića.
Protesti protiv iskopavanja litijuma u Srbiji, a posebno protiv planova kompanije Rio Tinto, postali su simbol šire borbe za zaštitu životne sredine, ali i za očuvanje suvereniteta naroda u donošenju ključnih odluka. U ovoj borbi, mnoge javne ličnosti su prepoznale svoju odgovornost da glasno i jasno stanu na stranu naroda.
Među onima koji su se oglasili, posebno se ističu umjetnici, pisci, glumci, muzičari, kao i istaknuti akademici. Njihove poruke nose snažnu emotivnu težinu, apelirajući na svijest i savjest svakog građanina.
Pjesnik i pisac Ljubivoje Ršumović ističe da je uvijek uz narod. „Tehnički ne mogu da previše komentarišem otvaranje rudnika, ali se valjda zna na čijoj sam strani. Na strani prirode i naroda“, kaže Ršumović i naglašava da ne može biti na strani šićardžija. “Kad god narod protestuje, ako imam energije viška, šaljem im“, ističe Ršumović.
Vladika Grigorije, čije riječi imaju posebno snažan odjek među vjernicima, uputio je apel svim građanima Srbije, bez obzira na vjersku ili političku pripadnost, da ustanu protiv pljačke budućnosti njihove djece, ističući moralnu dimenziju borbe protiv iskopavanja litijuma, nazivajući je duhovnom i patriotskom obavezom svakog Srbina.
Borba protiv režima
Protesti protiv iskopavanja litijuma u Srbiji, kakav će biti današnji protest u Beogradu, iako u osnovi motivisani ekološkim razlozima, sadrže i elemente otpora protiv autoritarnog režima Aleksandra Vučića. Ova borba, koja je započela kao lokalna inicijativa za zaštitu životne sredine, postala je simbol suprotstavljanja centralizovanom sistemu moći u kojem se ključne odluke donose bez konsultacija s građanima i često na štetu javnog interesa.
Vladavina Aleksandra Vučića karakteriše se sve snažnijim autoritarnim tendencijama, uključujući gušenje slobode medija, kontrolu nad pravosuđem, i sveprisutnu politizaciju državnih institucija. U takvom okruženju, odluke o velikim projektima, kao što je rudarenje litijuma, donose se iza zatvorenih vrata, bez transparentnosti i javne rasprave. Građani su često isključeni iz procesa donošenja odluka, što dodatno podstiče nezadovoljstvo i osjećaj nemoći.
Protesti protiv litijuma sve više postaju katalizator za širu kritiku Vučićevog režima, koji se doživljava kao glavni krivac za sve veće probleme u zemlji, uključujući korupciju, pravnu nesigurnost, i nepoštovanje ljudskih prava. Građani vide u ovim protestima priliku da javno izraze svoje nezadovoljstvo ne samo zbog ekoloških prijetnji, već i zbog sveopšteg urušavanja demokratskih normi u zemlji.
Inače, borba protiv režima Aleksandra Vučića ima dugu istoriju, a protesti protiv iskopavanja litijuma nadovezuju se na niz prethodnih građanskih inicijativa koje su nastale kao odgovor na različite oblike zloupotrebe vlasti.
Režimske taktike zastrašivanja i represije
U odgovoru na rastući otpor, vlasti u Srbiji često su pribjegavale taktici zastrašivanja, dezinformisanja i represije. Tako je i ovaj put. Policijski pritisak na aktiviste, hapšenja i zastrašivanja učesnika protesta postali su standardna praksa vlasti koja nastoji da uguši svaki oblik disidencije. Uprkos tome, građanski otpor ne jenjava, već naprotiv, dodatno se pojačava.
Posljednjih dana uoči protesta protiv iskopavanja litijuma, pojavili su se izvještaji o hapšenjima osoba koje su navodno planirale nasilje tokom protesta. Iako vlasti tvrde da je riječ o mjerama za očuvanje reda, opozicija i građanski aktivisti vide ove akcije kao dio šireg plana za zastrašivanje i diskreditaciju protesta. Aleksandar Vučić je čak iznosio tvrdnje o stranim zavjerenicima i agentima koji stoje iza protesta, što se tumači kao pokušaj da se skrene pažnja sa suštinskih pitanja i opravda represija.
Ćutanje političara iz Republike Srpske
Specifičnu dimenziju protesta i borbe protiv iskopavanja litijuma u Srbiji predstavlja odnos političara iz Republike Srpske prema ovom problemu. Tradicionalno zagledani u režim Aleksandra Vučića kao u svetinju, mnogi su prećutali i zanemarili bunt naroda protiv ekološkog, ali i sveopšteg uništenja Srbije.
Posebno se izdvajaju političari iz opozicije, kao što je Jelena Trivić, koja je više nego glasna kada je u pitanju otpor protiv režima Milorada Dodika i protivljenje iskopavanju litijuma u Republici Srpskoj, ali kada je u pitanju rudarenje i uništavanje Srbije, tu ostaje nijema i izjavljuje floskule kao što su “građani Srbije su birali rukovodstvo, ja se bavim Banjalukom”.
Predsjednik Republike Srpske Milorad Dodik je, braneći Aleksandra Vučića u kontekstu eksploatacije litijuma, izjavio da “Vučić nikada neće dozvoliti da bilo ko i zbog bilo čega ugrozi Srbiju, njene građane, a pogotovo ne njihovo zdravlje, ali će, kao svaki vizionar, učiniti sve da se Srbija razvija i ide ukorak sa svijetom”.
Све што руководство Србије ради усмјерено је ка напретку и просперитету државе и заштити интереса српског народа и свих грађана. Здравље нације приоритет је предсједника Александра Вучића, што је доказао током пандемије. Ниједна злурада изјава не може умањити ту чињеницу.…
— Милорад Додик (@MiloradDodik) August 8, 2024
Štaviše, uporedio je iskopavanje litijuma sa izgradnjom željeznice u 19. vijeku i puteva nakon Drugog svjetskog rata.
“Кada je pred kraj 19. vijeka krenula izgradnja željeznice u Srbiji, dešavali su se protesti. Najveći otpor nakon Drugog svjetskog rata u Srbiji izražavan je protiv izgradnje puteva. Tako i danas pojedinci protestuju protiv eksploatacije litijuma”, naveo je Dodik.
U suštini, Dodikova izjava ne iznenađuje, uzevši u obzir da se zalaže za eksploataciju litijuma i u Republici Srpskoj, ali iznenađuje ćutanje većine opozicionara, doduše, ne svih, protiv iskopavanja litijuma u Srbiji. Zagledani u Srbiju, da ne kažemo servilni, vjerovatno se boje reakcija Aleksandra Vučića i kalkulišu sa izražavanjem podrške narodu u Srbiji koji se protivi uništavanju zemlje.
Najavljeni protest protiv iskopavanja litijuma u Beogradu okupiće širok spektar građana koji su odlučni da se suprotstave ekološkoj destrukciji i autoritarnom režimu Aleksandra Vučića, uz ili bez podrške političara iz Republike Srpske.
Uprkos prijetnjama i zastrašivanju, zajednički otpor pokazuje da građani Srbije nisu spremni da ćutke prihvate odluke koje ugrožavaju njihovu budućnost.
Gerila.info
