Danas se obilježava 26. godišnjica od potpisivanja Dejtonskog mirovnog sporazuma odnosno kao Dan uspostavljanja Opšteg okvirnog sporazuma za mir.
Sporazum je zvanično potpisan u Parizu 14. decembra. U Republici Srpskoj 21. novembar je neradni dan.
Ovaj datum kojim je rat u BiH zvanično okončan se praznuje samo u Republici Srpskoj, jer ne postoji dogovor svih strana oko zajedničkih praznika na nivou države.
- tekst se nastavlja ispod oglasa-
Dejton- Šta, kad, zašto?
Dejtonski mirovni sporazum pravni je akt sporazumnog karaktera parafiran u vojnom aerodromu Rajt-Paterson kod Dejtona, u američkoj državi Ohajo, da bi se zvanično prekinuo rat u Bosni i Hercegovini, koji je trajao od 1992. do 1995. Sporazum se naročito bavio budućim upravnim i ustavnim uređenjem Bosne i Hercegovine.
Konferencija je trajala od 1. novembra do 21. novembra 1995. godine. Glavni učesnici su bili lider bosanskih muslimana Alija Izetbegović, srbijanski predsjednik Slobodan Milošević, hrvatski predsjednik Franjo Tuđman, te glavni američki posrednik Richard Holbrooke i general Wesley Clark.
Sporazum je zvanično potpisan u Parizu 14. decembra.
Dejtonski sporazum je bio kulminacija tzv. šatl (Shuttle) diplomatije koju je otpočeo Richard Hoolbrook sa svojim timom pod sponzorstvom SAD-a. Šatl se sastojao od posredničke diplomatije između zaraćenih strana. Jednostavnije gledano kontakt grupa šatl diplomatije je igrala ulogu kurira i moderatora koji su proslijeđivali i moderirali zahtjeve zaraćenih strana.
Mnoge osnove i preduslovi Dejtonskog sporazuma započeli su zapravo šatl diplomatijom još godinu dana prije završne konferencije. Jedan od najosnovnijih principa na kojima je Dejtonski sporazum bio zasnovan je bila podjela Bosne i Hercegovine po ključu 51-49 (51% teritorije Federaciji BiH i 49% Republici Srpskoj) koji je usaglasila tzv. kontakt grupa.
Potpisnici su se obavezali da međusobne odnose regulišu prema Povelji UN, Završnom aktu iz Helsinkija i drugim dokumentima OEBS-a, uz međusobno poštovanje suvereniteta i rješavanje sporova isključivo na miroljubiv način.
Prvih pet godina po potpisivanju sporazuma u Daytonu je svakog novembra međunarodnim skupovima obilježavanja godišnjica okončanja rata u BiH.
Posljednji put predstavnici država-potpisnica i međunarodni posrednici okupili su se u bazi Wright-Patterson novembra 2000. godine, ali obilježavanju jubileja tada nije prisustvovao niko od potpisnika.
Bivši međunarodni izaslanik za Balkan Richard Holbrooke koji se smatra glavnim arhitektom sporazuma, rekao je oktobra 2005. u Sarajevu da je Dejtonski sporazum zaustavio rat u BiH, ali da u njemu postoje i neke greške, nastale, uglavnom, zbog njegovog nesprovođenja.
Holbrookeu je na desetogodišnjicu potpisivanja sporazuma u Daytonu uručena Dejtonska nagrada za mir u znak priznanja za postiznaje Dejtonskog sporazuma.
Posljednjih godina neki političari u BiH, međunarodni predstavnici i pojedine međunarodne institucije ukazivali su na potrebu revizije Dejtonskog sporazuma.
