Posljednjih mjesec dana bili su izuzetno turbulentni za dvije vladajuće partije, DEMOS i DNS, a ni period koji je pred nama ne daje naznake da bi ove stranke mogle da se zadrže na političkom nebu Srpske duži period i budu konkurentne za parlamentarni status nakon izbora 2026. godine.
Prva je zadržala samo lidera, a druga bez lidera ostala, ali posljedice su gotovo pa identične. Hapšenje prvog čovjeka DNS-a, Nenada Nešića, koji je i ministar bezbjednosti u Savjetu ministara BiH, i to zbog sumnje da je zloupotrebom položaja direktora „Puteva Srpske“ dobio preko milion maraka mita, ostavila je pomenutu partiju u potpunom rasulu. Stranka koja je 2018. godine osvojila 12 poslaničkih mandata, četiri godine kasnije pala je na tek četiri. Nakon „preleta“ Dragana Brdara u NPS i Željka Dubravca u Narodni front i taj broj se prepolovio. Prema informacijama koje su Gerili potvrđene iz više izvora, narodna poslanica Nikolina Šljivić na korak je do prelaska u Socijalističku partiju Petra Đokića. U tom slučaju DNS bi u republičkom parlamentu imao samo jednog predstavnika i to ni manje ni više nego Nešićevog rođenog brata Predraga.
U Predstavničkom domu Parlamentarne skupštine BiH DNS nema predstavnika, a i sam Nešić je za ministra izabran iz SNSD-ove „kvote“, jer stranka koju vodi nije imala potreban politički kapacitet za pomenuto imenovanje. Nešiću je određen jednomjesečni pritvor a u najavi je i njegova smjena sa aktuelne pozicije, čime će ovoj partiji biti odsječena jedina grana na kojoj sjedi jer u Vladi Srpske nemaju svoje predstavnike, niti imaju prevelik upliv kada je riječ o pozicijama u republičkim institucijama i javnim preduzećima. Razlog za takvu situaciju leži u DNS-ovom dvogodišnjem opozicionom djelovanju, u periodu od 2020. do 2022. godine, kada su napustili vladajuću koaliciju, u koju se nisu zvanično vratili ni nakon što su ponovo počeli davati podršku vladajućem SNSD-u i
njihovom lideru Miloradu Dodiku, najviše zbog negodovanja drugih koalicionih partnera najveće partije u Srpskoj.
Vrlo „mlake“ reakcije Dodika i drugih visokih funkcionera Srpske na Nešićevu „selidbu“ u Vojkoviće, ali i vrlo detaljno izvještavanje o Nešićevim (ne)djelima od strane medija pod kontrolom vlasti, jasan su znak da se za lidera DNS-a niko neće pretjerano zauzeti, zbog čega bi i ono malo prepoznatljivijih funkcionera te stranke „sreću“ moglo pronaći u nekoj drugoj vladajućoj partiji. To bi dalje moglo označiti i zvaničan kraj partije koja je prije samo nekoliko godina na izborima osvojila gotovo 100.000 glasova.
Ovakav razvoj situacije teško da će pogodovati i Darku Banjcu, lideru NPS-a, stranke nastale cijepanjem DNS-a. Banjac i Nešić su u decembru prošle godine dogovorili saradnju „veću od koalicije, manju od ujedinjenja“ ali i da „usisa“ DNS-ove ostatke i pridoda ih vlastitoj partiji, teško da može biti siguran da će u oktobru naredne godine sa sigurnošću preći izborni cenzus. U prilog mu ne ide ni to što se zamjerio Beogradu , preciznije predsjednici Skupštine Srbije Ani Brnabić, ali i vrhu SNSD-a imenovanjem svog kandidata za načelnika Kozarske Dubice.
Situacija je jedino lošija u DEMOS-u, još jednoj partiji nastaloj iz DNS-a. Nakon što je izgubila dva poslanika u NSRS koja su pristupila SNSD-u, preostala tri kao i jedini poslanik sa nivoa BiH, zatražili su ostavku lidera stranke Nedeljka Čubrilovića. Aktuelni ministar saobraćaja i veza u Vladi Srpske pomenuti zahtjev je odbio nakon čega su DEMOS-ovi poslanici formirali zajednički poslanički klub sa SPS-om Gorana Selaka , i time najavili potencijalni prelazak u pomenutu stranku ili eventualno ujedinjenje, ukoliko uspiju u naumu i „sruše“ trenutnog predsjednika i osnivača stranke. Lančano, stranku je napustio i veliki
broj odbornika i članova pojedinih odbora, ali je Čubrilović zadržao većinu u Predsjedništvu stranke. Ipak, to mu je mala utjeha, jer stranka na čijem je čelu teško da će biti konkurentna za parlamentarni status 2026. godine.
„Odumiranje“ pomenute tri stranke predstavljaju i zvaničan kraj nekada treće stranke po snazi, DNS-a, koja je najbolje rezultate zabilježila pod vođstvom Marka Pavića, koji je natjeran da ode sa čela partije u decembru 2019. godine. Prvi udarac nanijeli su mu upravo Nedeljko Čubrilović i ekipa sa kojom se sada Čubrilović sukobljava, poput narodnog poslanika Spomenke Stevanović, a drugi Nenad Nešić i Darko Banjac koji su izlobirali unutarstranačku većinu za
Pavićevo rušenje. Novo cijepanje uslijedilo je nakon što je 2020. Nešić napustio vladajuću većinu, što nije odgovaralu Banjcu, koji tada osniva NPS.
Politička analitičarka Tanja Topić ide i korak unazad te pomenuti epilog ne vidi samo kao završni čin postojanja DNS-a, već kao odlazak sa političke scene ljudi koji su činili rukovodstvo Srpskog narodnog saveza (SNS) iz kojeg je DNS nastao. Riječ je o partiji nastaloj u avgustu 1997. godine, nakon sukoba Biljane Plavšić sa rukovodstvom SDS-a i liderom tada najjače partije u Srpskoj Radovanom Karadžićem. Upravo je formiranje SNS-a bilo uvod za imenovanje Milorada Dodika za premijera Srpske godinu dana kasnije, iako je u tom momentu bio lider stranke koja je imala tek dva poslanika.
Dvije godine nakon hapšenja Plavšićeve, u junu 2000, SNS se cijepa i tako nastaje DNS, koji u početku vodi ljekar iz Banjaluke Dragan Kostić. Prve tri godine postojanja DNS je prećutno davao podršku SDS-ovoj Vladi ali i to se mijenja kada 2003. na njeno čelo dolazi Pavić, koji postaje jedan od najdugovječnijih Dodikovih partnera. To se promijenilo kada je Pavićeva stranka narasla dovoljno da je i sama mogla odlučivati o vlastitoj sudbini i tome kome će dati
podršku, što lider SNSD-a sebi nije mogao dopustiti.
„Paradoksalno je to što je od projekta nastalog prije gotovo tri decenije, a čiji je predvodnik bila Biljana Plavšić, danas je na sceni samo Dodik, koji je tada bio najslabija karika, sa strankom sa svega dva poslanika“, kaže Topićeva“.
Na ovom dugom putu, dodaje ona, Dodik je postao najjači i, u isto vrijeme, mozak gašenja tog projekta.
„SNS se odavno ugasio, DNS je u jednom trenutku postigao rast, koji mu najjača politička stranka u Srpskoj nije dopustila, posebno zbog pretenzija na premijersko mjesto. Tada nastaje DEMOS, kome takođe završni udarac sada zadaje SNSD. Kako god, ovo je završetak ere Biljane Plavšić, tri decenije kasnije“, zaključila je Topićeva.
Gerila.info
