Nevesinje – Tender za presipanje iz opštinskog u privatne džepove

Više od milion maraka Opština Nevesinje troši na drugu rekonstrukciju Doma kulture u protekle tri godine. Javna sredstva, uključujući i donacije iz Srbije, troše se netransprentno i bez puno koristi za građane ove siromašne opštine. Razloga za zadovoljstvo imaju samo favorizovane privatne firme koje redovno dobijaju unosne poslove kroz sumnjive procedure javnih nabavki.

Piše: Miljan Kovač

Da li će radove na rekonstrukciji ili izgradnji nekog objekta koju finansira lokalna vlast dobiti „Aurora“ d.o.o. ili preduzeće „MDM“ osnovno je pitanje javnih nabavki radova u Nevesinju. „MDM“ d.o.o. u vlasništvu je porodice bivšeg zamjenika načelnika opštine, a sada v.d. načelnika odjeljenja za privredu Milutina Samardžića. Zvanični vlasnik je njegov otac Veljko Samardžić.

To što firmi svog saradnika dodjeljuje preskupe poslove, za načelnika opštine, Milenka Avdalovića, ne predstavlja nikakav problem, jer za mogući sukob interesa ovdje odavno niko ne mari.

Ako posao ne dobije Samardžićev „MDM“, onda će ga dobiti „Aurora“, vlasnika Milorada Jeremića čija bliskost s aktulanom lokalnom vlašću nikada nije bila upitna. O njoj svjedoče i brojne javne nabavke, u kojima je enorman broj realizovan i kroz direktne sporazume. Za samo godinu dana ova firma je sa opštinom sklopila više od dvadeset direktnih sporazuma.

MDM, Aurora, MDM…

Dom kulture „Nebojša Glogovac“, svečano je otvoren 08. novembra 2018. godine, nakon rekonstrukcije u koju je utrošeno preko pola miliona konvertibilnih maraka. Na svečanom otvaranju je istaknuto da je 300 hiljada maraka obezbijeđeno iz pomoći koju je ovoj opštini uplatila Vlada Srbije, a ostatak sredstava iz opštinskog Budžeta.

Na tender za izbor najpovoljnijeg ponuđača za ovaj posao prispjele su samo dvije ponude. Biralo se između Samardžićevog „MDM“-a i konzorcija .„Aurora – Nevesinje putevi“. Kao kriterij za izbor najpovoljnijeg ponuđača korištena je „najniža cijena ponude“, pa je posao pripao „MDM“, koji je za isti tražio 440.573,87, bez PDV-a. Ponuda konkurencije bila je za oko pet hiljada maraka viša. Međutim, obje ponude su bile znatno više od procijenjene cijene nabavke koja je iznosila 398.800 KM (bez PDV-a). Dakle za obavljeni posao Opština Nevesinje na kraju je dala preko 50 hiljada maraka više od predviđene vrijednosti radova.

„Stanovnici Nevesinja su izuzetno srećni što su dobili ovakav objekat, koji će uz pomoć muzičke škole, ’Prosvjete’ i ostalih kulturnih društava dobiti i nove sadržaje“, poručio je načelnik opštine Milenko Avdalović, na svečanosti povodom otvaranja rekonstruisanog objekata. Još srećniji je bio njegov zamjenik čija porodična firma je izvela ovaj unosan posao.

Manje od tri godine poslije, opštinska vlast došla je na „novu ideju“ – Dom kulture treba ponovo rekonstruisati kako bi galerija iz prizemlja bila preseljena na sprat, dok bi se u sadašnji prostor galerije smjestila postavka Spomen sobe poginulim borcima proteklog rata. Za to su neophodni, procijenjeno je sveobuhvatni građevinski radovi, pa i zamjene kompletnog krova nedavno rekonstruisanog Doma kulture i rekonstrukcija fasade.

Opet su se na tender prijavili i „MDM“ i „Aurora“. Posao je ovaj put dobila Jeremićeva „Aurora“. Po kriteriju „najniža cijena ponude“, prihvaćena je ponuda ovog ponuđača teška 445.119.10 KM (bez PDV-a). „MDM“ je za ovaj posao tražio čak 45 hiljada više, tako da dileme nije bilo. Sredstva su, opet, većim dijelom, kako je naglasio načelnik Avdalović, obezbijeđena iz donacije Vlade Srbije. U ovom krugu pomoći opštinama u Republici Srpskoj, Nevesinje je iz Srbije dobilo oko 1, 3 miliona maraka. O utrošku sredstva odlučuje Opština Nevesinja, a rekonstrukcija Doma kulture, po opštinskim vlastodršcima izgleda „predstavlja prioritet“.

Pitanje zašto prilikom prve rekonstrukcije ovog objekta nije planirano preseljenje spomen sobe, što bi značajno smanjilo troškove, ostaje bez odgovora. Ipak da je sav posao urađen odjednom, onda ne bi bila zadovoljena oba favorita nevesinjskih javnih nabavki.

Ali ni nakon druge rekonstrukcije Doma kulture, „MDM“ nije „ostao kratkih rukava“. Raspisan je tender za „sanaciju, rekonstrukciju i dogradnju objekata školskog i predškolskog vaspitanja i obrazovanja“. Ovaj put prihvaćena je ponuda „MDM-a“ od 224.700 maraka (bez PDV a).

Drugi ponuđač, „Astra plan“ iz Brčkog za isti posao tražio je 300 maraka više. „Astra plan“ se pojavljivao kao ponuđač na više tendera koje je raspisivala Opština Nevesinje. Posao nisu dobijali, ali su zato odlično uticali na podizanje cijena radova u situacijama kada je primjenjivana metoda „e-aukcije“, kao što je to u ovom slučaju. Odluku da se posao dodijeli „MDM-u“ načelnik opštine potpisao je 1. septembra ove godine.

Samo dan ranije potpisao je i odluku kojom je ovoj firmi dodijeljen i posao „povećanja energetske efikasnosti“ objekta u kome su smješteni Radio Nevesinje, FK „Velež“ i Udruženje „Moja nada“.
Na tender za izbor najpovoljnijeg ponuđača opet su pristigle samo ponude „Aurore“ i „MDM-a“.
Prihvaćena je ponuda Samardžićeve firme od 46.500 KM, jer je „Aurora“ za isti posao tražila okruglo pedeset maraka više.

Koluzija ili „dogovorićemo se“

Nevjerovatno male razlike u ponuđenim cijenama nikoga ne čude. Koincidencija ili metaforički rečeno „kao da su se dogovarali“. Pojava da se ponuđači na tenderu međusobno dogovore oko ponuda, u kojoj najčešće učestvuje i sam ugovorni organ naziva se „koluzija“. Na ovu vrstu manipulacije ukazuju i u organizacijama koje se aktivno bave procedurama javnih nabavki u BiH.

„Na našem tržištu je to specifična pojava, u koju je najčešće uključen i ugovorni organ. Ponuđači podijele poslove tako da jedan učestvuje na jednom postupku javne nabavke, drugi na drugom i nema obaranja cijena. Dakle, nema onog zdravog nadmetanja koje bi omogućilo da za najmanje novca dobijemo najkvalitetnije robe, radove ili usluge. Posljedica toga je da dobijamo najskuplje nabavke i to najčešće ne budu najkvalitetnije robe, radovi ili usluge“, kaže Damjan Ožegović iz Transparency International BiH.

Još jedna „slaba tačka“ sistema javnih nabavki je, na što ukazuju u ovoj organizaciji, situacija kada se za kriterij za izbor najpovoljnije ponude koristi „najniža“ cijena. To zapravo i otvara prostor koluziji, i drugim malverzacijama.

Direktni sporazumi do 6 000 maraka, tek su „klizavo tlo“ na kome se ove procedure često nalaze.

Opština Nevesinje je samo u zadnjih godinu dana s „Aurorom“ potpisala 20 direktnih sporazuma (bez raspisivanja tendera) čije su vrijednosti od 18 do 5 994 konvertibilne marke.

Ovo preduzeće je dobilo i posao nabavke materijala za izgradnju vodovodne mreže za selo Bežđeđe vrijednosti 79 588, 79 KM.Ugovor je zaključen 26. aprila 2021. godine, iako su lokacijski uslovi za ovaj projekat izdati tek nekoliko mjeseci poslije, tek 27. septembar 2021. godine. Za favorite na tenderima opštine Nevesinje, pravila, očito ne važe.

(impulsportal.net)