Stručna radna grupa izradila je novi zakon o sprečavanju sukoba interesa u organima vlasti Republike Srpske, a jedna od najznačajnijih novina mogla bi biti da ista osoba ne može po dva osnova primati platu ili naknadu iz budžeta Republike Srpske, prenose Nezavisne novine.
“Novim zakonom imaćemo jasniju sliku i moći ćemo lakše identifikovati da li je neko ili nije u sukobu interesa. Novi zakon biće vezan i za registar svih zaposlenih u javnoj upravi, koji se radi s ciljem da jedno lice ne može primati platu iz budžeta po više osnova”, ističe Aleksandar Radeta, direktor Agencije za državnu službu Republike Srpske i član stručne grupe koja je radila na novom zakonskom rješenju.
Iako novi zakon još nije proslijeđen Vladi Republike Srpske i nadležnom ministarstvu, nezvanično se saznaje da će, u odnosu na važeći Zakon o sprečavanju sukoba interesa u organima vlasti Republike Srpske, detaljnije biti propisan dio koji se odnosi na nespojive funkcije.
- tekst se nastavlja ispod oglasa-
Upravo je nespojivost funkcija jedna od manjakvosti postojećeg zakona s obzirom na to da on propisuje da su izabrani predstavnici, nosioci izvršnih funkcija i savjetnici dužni podnijeti ostavku na svaku od nespojivih funkcija i poslova i to najkasnije dan prije preuzimanja funkcije.
Međutim, nigdje nije detaljno propisano koje su to funkcije nespojive. Novi zakon donijeće i izmjene kada je u pitanju Komisija za odlučivanje o sukobu interesa u organima vlasti Republike Srpske, i to na način da će ubuduće u radu ove komisije učestvovati dva stručnjaka za ovu oblast, ali i jedan član nevladinog sektora.
Obrenka Slijepčević, predsjednik Komisije za utvrđivanje sukoba interesa Republike Srpske, ističe da je novi zakon završen, ali da još nije stigao u Vladu, odnosno nadležno ministarstvo, koje će biti i njegov predlagač.
“Uskoro će novi zakon biti dostavljen premijeru Republike Srpske i preko nadležnog ministarstva upućen u proceduru. Još niko od zvaničnika, ovlaštenih da ga upute u proceduru, nije vidio taj novi zakon. Sve ono što je bilo nejasno u starom zakonu, u novom je precizirano, a razrađeno je detaljno i šta podrazumijeva budžet, tri vrste sankcija, uslove za imenovanje u komisiju”, rekla je Slijepčevićeva, ne želeći da otkriva više detalja novog zakona.
Novim zakonom, kako ističe Slijepčevićeva, trebalo bi da budu otklonjeni i pojedini apsurdi, kao što je, recimo, da direktor može glasati sam za sebe prilikom izbora. To je, kako kaže, nedavno odlučio Vrhovni sud Republike Srpske, ističući da je sud u tom slučaju pokleknuo političkim pritiscima.
Kada je u pitanju sprečavanje sukoba interesa u organima vlasti Republike Srpske, i Strategija borbe protiv korupcije u Republici Srpskoj od 2018. do 2022. godine kao jedan od strateških prioriteta definisala je upravo sprečavanje sukoba interesa.
Već na predstojećoj sjednici Narodne skupštine Republike Srpske poslanici će razmatrati izvještaj o radu Komisije za utvrđivanje sukoba interesa u organima vlasti Republike Srpske, u kojem se, između ostalog, navodi i to da je u 2017. godini u radu bilo 238 predmeta, od čega 32 na vlastitu inicijativu, te da je utvrđen sukob interesa u svega 10 slučajeva. Novim zakonom o sprečavanju sukoba interesa u organima vlasti Republike Srpske broj utvrđenih sukoba interesa trebalo bi da bude daleko veći.
U izvještaju Republičke komisije za utvrđivanje sukoba interesa u organima vlasti Republike Srpske za 2017. godinu, a o kojem će biti riječi na predstojećoj sjednici Narodne skupštine RS, kao jedan od najvećih problema naveden je nepotizam.
“Najveći problem koji je Komisija primijetila u lokalnim zajednicama je nepotizam, to jest prijem srodnika i povezanih lica na radna mjesta u administrativnim službama jedinica lokalne samouprave ili drugih javnih ustanova ili javnih preduzeća, koja se finansiraju iz budžeta jedinice lokalne samouprave ili ih je osnovala jedinica lokalne samouprave”, navedeno je u izvještaju.
Međutim, postavlja se pitanje kako će se novi zakon o sprečavanju sukoba interesa provoditi u praksi? Kako će predstavnici vlasti na lokalnom nivou reagovati na novi zakon? Da li će “lokalni šerifi”, o kojima je pisao portal Moja Hercegovina, i dalje moći direktno da pokazuju moć kroz neskrivene sukobe interesa i ismijavaju glasače koji su im ukazali povjerenje?
Opšti trend na lokalnom nivou, o čemu je pisala Moja Hercegovina, ukazuje da su odbornici neskriveno odlučivali o zapošljavanju djece, zetova, očeva i snaha u gradskim i opštinskim upravama te preduzećima. Iako se radi o primjerima koje zakon, bar u teoriji, striktno sankcioniše, radi “mira u kući”, odnosno koaliciji, većina slučajeva se nastojala zataškati, a skupštinske većine nastaviti sa praksom djelovanja za sebe i svoje bližnje, umjesto za opšte dobro.
Da li će se ponoviti slučaj DNS-ovog potpredsjednika Skupštine opštine Srbac Miloša Budića, koji je glasao za imenovanje svoje kćerke Sandre Miholjčić za direktora Javne ustanove Centar za kulturu i sport Srbac ali i imenovanje zeta Marka Miholjčića za načelnika Odjeljenja za privredu i društvene djelatnosti u Opštinskoj upravi ove lokalne zajednice?
Ili, da li će se ponoviti slučaj Ivane Rankić, odbornice u Skupštini opštine Bratunac? Ona je u lokalni parlament izabrana sa liste Srpske napredne stranke a danas djeluje kao odbornik SNSD-a, koja je glasala na konstitutivnoj sjednici 28. oktobra 2016. godine da njen otac, Petko Rankić, bude imenovan za vršioca dužnosti načelnika Odjeljenja za prostorno planiranje i stambeno komunalne poslove u ovoj lokalnoj zajednici.
U sukobu interesa 2017. godine našao se i stranački kolega Rankićeve, prvobitno iz SNS-a a potom i SNSD-a, Vidoja Zarić, koji je istovremeno i potpredsjednik Skupštine opštine Bratunac. Razlog je što se nije suzdržao od glasanja kada se na sjednici Skupštine usvajao prijedlog Odluke o budžetu opštine Bratunac za 2017. godinu, imajući u vidu da je pomenutim budžetom obuhvaćeno i finansiranje Javne ustanove “Dom kulture” Bratunac u kojoj je zaposlen Zarićev sin.
U sukobu interesa se našla i odbornica u Skupštini opštine Rogatica Vinka Pušonja, koja je u međuvremenu došla na čelo Ujedinjene partije penzionera, a upravo njen glas je, identično slučaju iz Srpca, bio presudan da njena snaha Jelena Karadžić bude imenovana za zamjenicu načelnika opštine. Sukob interesa je nastavljen i prilikom svih prijedloga odbornice Pušonja koje je potom usvajao kabinet načelnika. Pošto je zaposlenje snahe, očito, bilo nedovoljno, Pušonja je glasala i za imenovanje snahine rođene sestre za direktoricu lokalnog Centra za socijalni rad.
Da li će se ponoviti slučaj Đoke Razdoljca, predsjednika Skupštine opština Rogatica i odbornika Partije demokratskog progresa? Na sjednici na kojoj je izabran za prvog čovjeka lokalnog parlamenta, Razdoljac je glasao sam za sebe, i to u momentu dok je još uvijek obavljao funkciju načelnika Odjeljenja za inspekcijske poslove i poslove komunalne policije opštine Rogatica, te je izabran sa 10 glasova “za” i devet “protiv”. Dakle, u zakonodavnoj vlasti se izjašnjavao dok je istovremeno bio na funkciji u izvršnoj vlasti, što je u iole uređenijoj zemlji nezamislivo.
Da li će se ponoviti slučaj Milana Gutovića, odbornika PDP-a u Skupštini opštine Gacko, za koga su, prilikom izbora njegove supruge Jelene Gutović na poziciju direktorice lokalnog vrtića, nadležni organi ipak konstatovali da nije povrijedio zakon jer “javne ustanove nisu tretirane Zakonom o sprečavanju sukoba interesa”?
Naposlijetku, da li će i sam direktor Agencije za državnu službu Republike Srpske Aleksandar Radeta i dalje biti neko ko će umjesto da bude zadužen za praćenje i otkrivanje neregularnosti pri zapošljavanju postati stručnjak za namještanje konkursa u javnoj upravi? Naime, kako prenosi portal Buka, Radeta je, kršeći mnogobrojne zakonske procedure, u više navrata direktno učestvovao u zapošljavanju njemu bliskih osoba, te osoba koje nemaju kvalifikacije za raspisane poslove, a čak je dopustio i supruzi da se zaposli nezakonito.
Ili će se borba protiv sukoba interesa odvijeti kao i prije, kao npr. u slučaju Nedeljka Milakovića, poslanika Socijalističke partije u pretprošlom sazivu Narodne skupštine RS, koji je uporedo obavljao i funkciju direktora Gradskog groblja Banjaluka? Međutim, iako je godinama uporedo obavljao obe funkcije, Nadzorni odbor preduzeća ga je “naprasno” razriješio, i to upravo zbog sukoba interesa, tek par nedjelja nakon što je napustio socijaliste i najavio nastup na izborima, koji su slijedili, na listi opozicione SDS.
Postavlja se pitanje da li će se nadležna Komisija za sprečavanje sukoba interesa i dalje baviti “sitnim ribama”? Da li će se djelovanje Komisije i dalje završavati samo na nižim kadrovima, koji djeluju na opštinskom nivou, a nikako na nekim zvučnijim funkcionerima? Pored toga, kako će novi zakon i Komisija reagovati na slučajeve sukoba interesa i nepotizma u svojim redovima? Takođe, da li će se sukob interesa “potezati” samo u slučajevima političkog obračuna i kada stranački kadrovi otkažu poslušnost? Mnogo pitanja je otvoreno. Ostaje da se vidi da li će novi zakon promijeniti dasadašnju praksu “čerupanja” budžeta Republike Srpske, ili će sve ostati po starom.
