Do 2020. godine najgori, od 2020. godine bez mrlje u radu. Ovako bi se u najkraćim crtama mogao opisati odnos Radio Televizije Republike Srpske i Regulatorne agencije za komunikacije Bosne i Hercegovine kada su u pitanju kazne izrečene medijima zbog kršenja pravila i kodeksa iz oblasti emitovanja. Do 2020. godine RTRS je svake godine po više osnova kažnjavan od strane RAK-a, od kršenja Kodeksa o audiovizuelnim medijskim uslugama i medijskim uslugama radija, preko kršenja Kodeksa o komercijalnim komunikacijama, sve do kršenja Zakona o komunikacijama. Od 2020. godine RTRS-u nije izrečena nijedna kazna. Da li iza svega stoji slučajnost, profesionalniji pristup RTRS-a izvještavanju ili nešto drugo?
U Pregledu slučajeva iz oblasti emitovanja za period april-decembar 2021. godine, koji izdaje Regulatorna agencija za komunikacije, navodi se da je u periodu od 1. aprila 2021. do 31. decembra 2021. godine Agencija zaprimila 64 prigovora fizičkih i pravnih lica. Pokrenuto je 30 slučajeva vezano za programske sadržaje emitovane u programima RTV stanica u BiH (uključujući i one koji su pokrenuti po službenoj dužnosti, dakle bez prethodno zaprimljenog prigovora), a okončana je istraga za 27 slučajeva. U ukupno 11 slučajeva utvrđeno je kršenje primjenjivih pravila, te su donesene odgovarajuće izvršne mjere.
Među tim prigovorima su bile i prijave protiv RTRS-a. Od četiri prijave, RAK ni u jednom slučaju nije procesuirao RTRS.
- tekst se nastavlja ispod oglasa-
[pdf-embedder url=”https://www.gerila.info/wp-content/uploads/2022/03/PREGLED-SLUCAJEVA-IZ-OBLASTI-EMITOVANJA-2021..pdf” title=”PREGLED SLUČAJEVA IZ OBLASTI EMITOVANJA 2021.”]
U prvom prijavljenom slučaju Srpska demokratska stranka se obratila Agenciji sa prigovorom na prilog emitovan u okviru informativnog programa Dnevnik 2 od 2.10.2021. godine. U prigovoru se navodi da su emitovanjem predmetnog priloga koji govori o protestu opozicije povrijeđena osnovna novinarska načela, te se navodi da prilog čija je tema protest opozicije održan 2.10.2021. godine, nije izvještavao o skupu opozicije, niti su izneseni njeni stavovi, nego je na tendenciozan i jednostran način izneseno niz netačnih i paušalnih ocjena na štetu opozicije.
RAK je donio odluku da RTRS nije prekršio pravila i kodekse.
“Imajući u vidu pravo stanice da kritički posmatra djelovanje političkih partija i njihovih članova na političkoj sceni, kao i da se pravičnost, nepristrasnost i izbalansiranost postižu objavljivanjem svih suprotstavljenih stavova bilo u istom programu ili u nizu drugih programa koji predstavljaju cjelinu u obradi određene tematike, Agencija je u ovom kontekstu cijenila navode stanice da su u ranijim emisijama emitovali zahtjeve opozicije. Također u svjetlu činjenice da je stanica pozvala lidere opozicije da učestvuju u emisiji „Drugi ugao“ dana 4.10.2021, na temu aktuelne političke situacije u RS i BiH, pružajući na ovaj način mogućnost opoziciji da odgovori na sve kritike i optužbe kao i da iznese svoja mišljenja i stavove, Agencija je konstatovala da u ovom predmetu RTRS nije postupila suprotno relevantnim odredbama Kodeksa, odnosno da stanica nije izašla iz okvira poštivanja odredbi Kodeksa koji se tiču principa pravičnosti i nepristrasnosti.”
U drugom slučaju Partija demokratskog progresa se obratila Agenciji sa prigovorom na prilog emitovan u okviru informativnog programa RTRS-a Dnevnik od 03.10.2021. godine. U prigovoru se navodi je u okviru predmetnog priloga pod nazivom „ Šta su Šarović i Borenović radili na sastanku sa Konakovićem koji prijeti Srbiji ratom?“, emitovano niz netačnih, tendencioznih i malicioznih tvrdnji i uvreda na račun predsjednika PDP-a bez da je data mogućnost da se izjasni o navodima autora priloga. U kontekstu navoda iz prigovora podnosilac kaže da je predmetna fotografija sačinjena tokom redovnog sastanka sa međunarodnim predstavnicima 4. jula iste godine, a ne uoči protesta.
RAK je, između ostalog, zaključio da je RTRS postupio “u skladu sa članom 5. Kodeksa o audiovizuelnim medijskim uslugama i medijskim uslugama radija u kojem se navodi da će uočene greške blagovremeno biti ispravljene. Takođe, Agencija je analizirajući predmetni informativni program od 3.10.2021. godine, konstatovala da je RTRS pozvala lidere opozicije da učestvuju u emisiji „Drugi ugao“ dana 4.10.2021, pružajući na ovaj način mogućnost opoziciji da odgovori na sve kritike i optužbe, kao i da iznese svoja mišljenja i stavove, što je u duhu relevantnih odredbi iz člana 5. Kodeksa koji se tiču ispunjavanja principa pravičnosti i nepristrasnosti imajući u vidu se ovi principi u kontekstu navedenog člana ostvaruju bilo u istom programu ili u nizu drugih programa koji predstavljaju cjelinu u obradi određene tematike.”
U trećem slučaju Agenciji se obratio gledalac sa prigovorom na prilog o obilježavanju godišnjice Narodne skupštine Republike Srpske, emitovan u okviru informativnog programa Dnevnik od 24.10.2021.
Uvidom u predmetni sadržaj RAK je konstatovao da nisu prekršene relevantne odredbe pravila Agencije, uzevši u obzir da se informacije predstavljene u Dnevniku tiču događanja iz nedavne prošlosti o kojima ne postoji usaglašen stav na nivou bh. društva.
“S obzirom da Agencija nema mandat da se upušta u tumačenje vrijednosnih sudova i stavova koji se iznose u programu kao odraz uređivačke politike stanice, ma koliko one izazivale oprečna mišljenja i reakcije gledalaca, predmetni sadržaj posmatran je isključivo kroz poštivanje pravila i propisa Agencije, konkretno Kodeksa o audovizuelnim medijskim uslugama i medijskim uslugama radija kojim se uređuju osnovni principi programskih sadržaja pružalaca audiovizuelnih medijskih usluga i uvažavanja uredničke slobode pri izboru tema i načina njihovog predstavljanja.”
U posljednjoj prijavi Agenciji se obratila gledateljka sa prigovorom na RTRS jer je u okviru emisije „Drugi ugao„ koji je RTRS emitovala 15.11.2021, gostovao, kako se navodi, sin Ratka Mladića osuđenog za ratne zločine u proteklom ratu, tražeći da se zabrani emitovanje ovakvih i sličnih sadržaja.
U odluci se navodi da je RAK izvršio uvid u snimak predmetne emisije “cijeneći emitovani sadržaj isključivo u svjetlu zakonskih nadležnosti koji se odnose na emitovani program, imajući u vidu da pravila i propisi Agencije u vezi sa programskim standardima ne sadrže bilo kakvu odredbu kojom se propisuje izbor sagovornika u programima koje emituju nosioci dozvola Agencije, niti Agencija može zabraniti emitovanje pojedinačnih programskih sadržaja na osnovu izbora sagovornika. Emisija je za osnovnu temu imala mural Ratka Mladića u Beogradu koji je u periodu emitovanja programa bio u žiži interesovanja javnosti, o čemu je više sagovornika uključujući i Darka Mladića, iznijelo svoja mišljenja. Nesporna je činjenica da programi poput predmetnog mogu izazvati oprečne reakcije javnosti, te da se kako izbor sagovornika, tako i neki od stavova iznesenih u emisiji, u dijelu javnosti mogu smatrati kontroverznim. Međutim, u konkretnom slučaju nisu utvrđeni elementi koji bi ukazivali na kršenje Kodeksa o audiovizuelnim medijskim uslugama i medijskim uslugama radija.”
Iako je RAK dužan da, pored prigovora, postupa i po službenoj dužnosti, u Pregledu slučajeva iz oblasti emitovanja za period april-decembar 2021. godine nije navedeno da je protiv RTRS-a pokrenut slučaj po službenoj dužnosti. A povoda je bilo.
U analizama Gordane Katane, koja duži niz godina prati izvještavanje RTRS-a i piše analize o kršenju profesionalnih i deontoloških principa medija, možemo vidjeti da RTRS gotovo na dnevnom nivou krši sve novinarske kodekse, ali to nije dovoljno za RAK. Prošle godine RTRS je, prema analizama Katane, u više navrata prekršio profesionalne i etičke norme, ali bez ikakvih posljedica.
Slično je bilo i 2020. godine. RTRS je kršio profesionalne i etičke norme, RAK ih nije sankcionisao. Posljednja izrečena kazna RTRS-u koja je objavljena u godišnjem izvještaju o prekršenim pravilima i propisima bila je 2019. godine.
“Zanimljivo” je da je 2020. godine na čelo Regulatorne agencije za komunikacije postavljen nekadašnji direktor RTRS-a Draško Milinović.
Radio Televiziji Republike Srpske su samo u posljednje tri godine prije dolaska Milinovića na čelo Regulatorne agencije za komunikacije izrečene kazne u visini od više od 160.000 konvertibilnih maraka. RTRS je 2017. godine dobio kaznu u visini od 70.000 KM, dok je današnji direktor RAK-a, a tadašnji direktor RTRS-a, sam kao odgovorno lice u RTRS-u dobio kaznu u iznosu od 15.000 KM. Godinu kasnije, kazne su se smanjile na 38.000 KM, dok su 2019. godine RTRS-u izrečene kazne u iznosu od 60.000 KM.
Od 2020. godine RTRS-u nije izrečena nijedna kazna.
Otkako je bivši direktor RTRS na poziciji direktora RAK, nema objavljenih kazni za RTRS
Medijski stručnjaci ističu da je i prije dolaska Milinovića na čelo RAK-a, Radio Televiziji Republike Srpske izricano premalo kazni u odnosu na prekršaje koje je činila.
„Činjenica je da je malo kazni izrečeno, upravo zbog toga što RTRS na dnevnoj osnovi krši sve postulate profesionalnog izvještavanja, a to je jezik mržnje, ksenofobija, poticanje na vjersku, nacionalnu netrpeljivost, pa i rasnu ako govorimo o migrantima. RTRS je bio do te mjere eksplicitan da je bilo premalo sankcija“, ističe Gordana Katana.
Marko Divković, predsjednik Udruženja BH novinari, ističe da su sve kazne koje su izrečene RTRS-u vrlo jasne i dokumentovane.
„Kada bi uzeli kriterijum kontinuiranog tendencioznog promovisanja interesa jedne strane, tj. vladajuće političke strukture, RTRS-u bi faktički svaki dan trebalo izricati neku kaznu za taj prekršaj. RTRS je televizija koja kontinuirano krši profesionalne i mnoge druge standarde.“
Divković navodi da se ne može tvrditi da je za vrijeme Milinovićevog prethodnika na čelu RAK-a, Predraga Kovača, bilo politički motivisanih kazni. Međutim, smatra da su te kazne bile zaslužene.
„Zašto u ovom momentu nema kazni? Činjenica da je na čelo RAK-a došao čovjek sa jedne takve pozicije svakome daje povoda za zaključak da je u pitanju jedna jasna politički dirigovana linija. Ukupna aktivnost RAK-a otkako je Milinović na čelu je poprilično depresirana, nije izložena javnosti, dok su informacije upućene javnosti ‘otkuhane u varikini’.“
Predsjednik Kluba novinara Banja Luka Siniša Vukelić ističe kako je uopšte paradoks da je Draško Milinović došao na mjesto direktora RAK-a sa mjesta direktora medija koji je bio najviše kažnjavan upravo od Regulatorne agencije za komunikacije.
„Odjednom pada broj kazni za RTRS i mnogi smatraju da je to potpuno neprihvatljivo i on nema podršku medijske zajednice, društvene zajednice da bi mogao da obavlja tako odgovoran posao.“
Gledajući samo izvještaje RAK-a moglo bi se zaključiti da je RTRS “šampion” profesionalnog i odgovornog novinarstva, medij koji je za 180 stepeni promijenio svoj pristup u izvještavanju. Naravno, kada bi zanemarili političke uticaje. RTRS je prošao put od “najgoreg” do “najboljeg” medija – u par političkih poteza.
Gerila.info
