Sjedinjene Američke Države uvele su nove sankcije protiv visokih zvaničnika Republike Srpske, optužujući ih za podrivanje Dejtonskog mirovnog sporazuma i regionalne stabilnosti. Posebna pažnja usmjerena je na ulogu pojedinaca u izradi plana za otcjepljenje Republike Srpske od Bosne i Hercegovine, što je označeno kao direktan udar na ustavni poredak zemlje.
Među sankcionisanim osobama su Rajko Kuzmanović, predsjednik Akademije nauka i umjetnosti RS, Džerard Selman, predsjednik Ustavnog suda RS, Siniša Karan, ministar unutrašnjih poslova RS i Dalibor Panić, generalni sekretar Vlade RS. Prema saopštenju Kancelarije za kontrolu stranih sredstava (OFAC) Ministarstva finansija SAD, ove osobe su bile dio radne grupe koja je, pod direktivom Milorada Dodika, predsjednika Republike Srpske, radila na planu otcjepljenja RS od Bosne i Hercegovine.
OFAC je naveo da su aktivnosti zvaničnika RS, uključujući planove za otcjepljenje, u suprotnosti sa obavezama iz Dejtonskog sporazuma i presudama Ustavnog suda BiH. Ove akcije, kako tvrde američke vlasti, podrivaju napore za očuvanje mira u regionu i ugrožavaju multietnički karakter Bosne i Hercegovine.
„Odluke o sankcijama jasno pokazuju da SAD neće tolerisati destabilizujuće aktivnosti koje ugrožavaju mir i stabilnost na Zapadnom Balkanu“, navedeno je u saopštenju Ministarstva finansija SAD.
Predsjednik RS, Milorad Dodik, oštro je osudio sankcije, nazivajući ih politički motivisanim potezom odlazeće američke administracije.
“Sankcije koje je odlazeća američka administracija uvela visokim zvaničnicima Republike Srpske samo su još jedan dokaz besmislenosti i licemjerja njihove spoljne politike, čijem debaklu svjedočimo širom svijeta”, ističe, između ostalog, Dodik u komentaru na društvenoj mreži X.
Dodik je naglasio da Republika Srpska neće odustati od svojih principa i da će nastaviti politiku suverenizma i zaštite interesa srpskog naroda. Takođe je istakao da sankcije neće spriječiti RS u ostvarivanju svojih ciljeva.
Санкције које је одлазећа америчка администрација увела високим званичницима Републике Српске само су још један доказ бесмислености и лицемјерја њихове спољне политике, чијем дебаклу свједочимо широм свијета.
Одлука о санкцијама према Рајку Кузмановићу, Џерарду Селману, Синиши…
— Милорад Додик (@MiloradDodik) January 17, 2025
U nastavku prenosimo kompletno saopštenje Kancelarije za kontrolu stranih sredstava Ministarstva finansija SAD.
Dana 8. januara 2025. godine, predsjednik je izdao Izvršnu naredbu (E.O.) 14140, koja predstavlja izmjenu Izvršne naredbe 14033, čime je proširena sposobnost vlade Sjedinjenih Američkih Država da ograniči aktivnosti koje podrivaju ili pokušavaju da podrivaju regionalne okvire za mir i vladavinu prava na Zapadnom Balkanu, kao i napore za zaobilaženje sankcija SAD-a.
Kancelarija za kontrolu strane imovine (OFAC) pri Ministarstvu finansija SAD-a uvela je danas sankcije za pet pojedinaca i jedno pravno lice koji omogućavaju predsjedniku Republike Srpske (RS) Miloradu Dodiku (Dodik) i njegovoj porodici da se bogate na račun javnosti. Današnja akcija takođe cilja osam pojedinaca koji su, po Dodikovom nalogu, organizovali i sproveli obilježavanje “Dana Republike Srpske” (Dan RS) u januaru 2024. godine, suprotno principima Dejtonskog mirovnog sporazuma (DMS) i odluci Ustavnog suda Bosne i Hercegovine (US BiH), koji je proglasio taj događaj neustavnim.
„Današnja akcija ističe Dodikove kontinuirane napore da podriva demokratski i multietnički okvir koji definiše savremenu Bosnu i Hercegovinu“, izjavio je vršilac dužnosti podsekretara Ministarstva finansija SAD-a za terorizam i finansijsku obavještajnu službu, Bredli T. Smit. „Sjedinjene Američke Države, koristeći proširena ovlašćenja, ostaju posvećene ometanju svih pokušaja Dodika i njegovih saradnika da se obogate i destabilizuju region.“
ZNAČAJNI AKTERI KOJI DOPRINOSE DODIKOVOJ FINANSIJSKOJ MREŽI
Napori porodice Dodik da se obogate doveli su do odluka OFAC-a od 20. oktobra 2023., 18. juna 2024., 6. novembra 2024. i 18. decembra 2024. godine o uvođenju sankcija ključnim dijelovima korumpirane mreže pokroviteljstva porodice Dodik, uključujući nekoliko entiteta i pojedinaca pod direktnom kontrolom Dodikovog sina, Igora Dodika. Iako Igor kontroliše mnoge kompanije unutar ove mreže, on prikriva svoju ličnu povezanost s tim kompanijama oslanjajući se na različite vlasnike i nominalne direktore. Današnja akcija nadovezuje se na nedavne odluke OFAC-a i koristi proširena ovlašćenja Izvršne naredbe 14033, sa izmjenama, kako bi se osujetili pokušaji zaobilaženja sankcija.
Državljanin BiH i Srbije, Pavle Ćorović (Ćorović), suprug je Gorice Dodik (Gorica), koja je pod sankcijama SAD-a, i direktor firme Global Liberty d.o.o. Laktaši (Global Liberty), koja je takođe pod sankcijama SAD-a i registrovana u RS (oboje stavljeni pod sankcije 20. oktobra 2023. godine). Zajedno sa drugim entitetima povezanim s porodicom Dodik, Global Liberty je dobio unosne podsticaje iz budžeta Republike Srpske.
OFAC uvodi sankcije Pavlu Ćoroviću na osnovu Izvršne naredbe 14033, sa izmjenama, zbog direktnog ili indirektnog vlasništva ili kontrole nad firmom Global Liberty, čija su imovina i interesi u imovini blokirani na osnovu iste naredbe.
Radmila Bojanić (Bojanić) i Nemanja Reljin (Reljin), sa sjedištem u BiH, direktorica i vlasnik, respektivno, kompanije Nimbus Innovations d.o.o. Banja Luka (Nimbus), koja je stavljena pod sankcije SAD-a 18. decembra 2024. godine. Prije toga, Bojanić i Reljin su obavljali iste funkcije u kompaniji Sirius 2010 d.o.o. Banja Luka (Sirius), koja je stavljena pod sankcije 18. juna 2024. godine, prije nego što je formalno spojena sa Nimbusom. I Nimbus i Sirius su stavljeni pod sankcije zbog kontrole od strane Igora Dodika. Bojanić je Igoru dostavljala izvještaje o poslovanju i tražila njegovu saglasnost prije donošenja poslovnih odluka.
OFAC uvodi sankcije Radmili Bojanić i Nemanji Reljinu na osnovu Izvršne naredbe 14033, sa izmjenama, zbog direktnog ili indirektnog vlasništva ili kontrole nad kompanijom Nimbus, čija su imovina i interesi u imovini blokirani na osnovu iste naredbe. Bojanić je takođe pod sankcijama na osnovu Izvršne naredbe 14033, sa izmjenama, zbog toga što je bila u vlasništvu ili pod kontrolom, ili je djelovala ili se pretpostavlja da je djelovala u ime ili za račun, direktno ili indirektno, Igora Dodika, osobe čija su imovina i interesi u imovini blokirani na osnovu Izvršne naredbe 14033.
Kako bi ostvario korist od kompanija koje su direktno i indirektno pod njegovom kontrolom, Igor se oslanja na strateške uvide saradnika koji odgovaraju njegovim interesima. Na primjer, državljanin BiH Siniša Dodik (Siniša) izvještavao je Igora o brojnim ključnim razvojnim događajima i savjetovao ga o poslovnim prilikama. Igor i državljanin Srbije Marko Gujaničić (Gujaničić) javno su identifikovani u šemi vezanoj za medijska istraživanja i ispitivanje javnog mnjenja u BiH, u kojoj su nastojali da profitiraju od nedavne promjene pravila, koja je naknadno poništena od strane suda u BiH jer je bila nezakonito restriktivna i suprotna javnom interesu. Igor i Gujaničić su učestvovali u osnivanju kompanije SEE Media Research LTD (SEE Media Research) sa sjedištem na Kipru i lokalnih operacija u BiH. Igor je radio sa saradnicima najmanje od septembra 2023. do jula 2024. kako bi osigurao da njegova preferirana kompanija ima monopol na mjerenje gledanosti televizije. Pored toga, Gujaničić je obavijestio Igora o strategiji manipulacije odgovorima u TV anketama kako bi dodatno ostvarili svoje ciljeve.
OFAC uvodi sankcije Siniši i Gujaničiću na osnovu Izvršne naredbe 14033, sa izmjenama, zbog toga što su materijalno pomagali, sponzorisali ili pružali finansijsku, materijalnu ili tehnološku podršku, robu ili usluge Igoru, osobi čija su imovina i interesi u imovini blokirani na osnovu Izvršne naredbe 14033.
OFAC uvodi sankcije kompaniji SEE Media Research na osnovu Izvršne naredbe 14033, sa izmjenama, zbog toga što je u vlasništvu ili pod kontrolom, ili je djelovala ili se pretpostavlja da je djelovala u ime ili za račun, direktno ili indirektno, Gujaničića, osobe čija su imovina i interesi u imovini blokirani na osnovu Izvršne naredbe 14033, sa izmjenama.
ORGANIZATORI DANA REPUBLIKE SRPSKE
Od 8. do 10. januara 2024. godine, Vlada Republike Srpske organizovala je proslavu Dana Republike Srpske, uprkos ranijim odlukama Ustavnog suda BiH (US BiH) koje su utvrdile da je obilježavanje 9. januara neustavno zbog kršenja ustavne obaveze BiH o nediskriminaciji. Ove događaje je izričito organizovala Vlada RS, a Milorad Dodik lično je nadgledao i usmjeravao napore za organizaciju i obilježavanje Dana RS 2024. godine.
Povodom ovih obilježavanja 9. januara, visoki predstavnik izjavio je da proslava 9. januara kao Dana RS predstavlja „jasan i direktan neuspjeh u sprovođenju konačnih i obavezujućih odluka US BiH“ i naglasio da takvo nesprovođenje odluka US BiH predstavlja krivično djelo prema Krivičnom zakonu BiH. Otvorenim ignorisanjem odluka i US BiH i visokog predstavnika — dvije institucije čiji su autoriteti ukorijenjeni u Dejtonskom mirovnom sporazumu (DMS) i koje su ključne za njegovo očuvanje — postupci koje je preduzela Vlada RS, pod Dodikovim rukovodstvom, podrivaju DMS.
Ministar unutrašnjih poslova Republike Srpske Siniša Karan (Karan), šef kabineta predsjednika RS Danijel Dragičević (Dragičević), šef Protokola RS Goran Raković (Raković), generalni sekretar RS Dalibor Panić (Panić), direktorka Radio-televizije Republike Srpske Dijana Milanković (Milanković), predsjednik Ustavnog suda RS Džerard Selman (Selman), predsjednik Akademije nauka i umjetnosti RS Rajko Kuzmanović (Kuzmanović) i šef kabineta predsjednika Narodne skupštine RS Goran Filipović (Filipović) — zajedno sa još tri člana Organizacionog odbora za Dan RS 2024, kojima su Sjedinjene Države uvele sankcije 13. marta 2024. godine — predložili su, usvojili i sproveli plan događaja za obilježavanje Dana RS 2024.
Pored svoje vodeće uloge u organizaciji događaja 2024. godine, Dodik je nedavno preuzeo direktnu odgovornost za planiranje Dana RS 2025. Kako bi pomogao u organizaciji Dana RS 2025, Dodik je dao nalog javnim zvaničnicima — uključujući Dragičevića, Karana, Milanković, Selmana i Panića — da podrže različite organizacione napore. Svi ovi zvaničnici su se složili da slijede Dodikova uputstva i radili su na tome da osiguraju da događaji povodom Dana RS 2025 budu organizovani u skladu s njegovim željama. Karan, Dragičević, Raković, Panić, Milanković, Selman i Kuzmanović formalno su imenovani u Organizacioni odbor za Dan RS 2025. od strane Narodne skupštine RS. Uprkos ponovljenim deklaracijama Ustavnog suda BiH i visokog predstavnika, ovi zvaničnici nastavljaju da učestvuju u aktivnostima koje podrivaju Dejtonski mirovni sporazum (DMS).
Pored ovih aktivnosti, Dodik je 2024. godine naložio nekolicini zvaničnika Saveza nezavisnih socijaldemokrata (SNSD) da formiraju radnu grupu za izradu plana za secesiju Republike Srpske od Bosne i Hercegovine. Karan i Panić bili su dio ove secesionističke radne grupe koja je izradila plan secesije za Dodika.
OFAC uvodi sankcije Karanu, Dragičeviću, Rakoviću, Paniću, Milanković, Selmanu, Kuzmanoviću i Filipoviću na osnovu Izvršne naredbe 14033, sa izmjenama, zbog odgovornosti ili saučesništva u kršenju, ili direktnog ili indirektnog učestvovanja ili pokušaja učestvovanja u kršenju, ili u činu koji je ometao ili ugrozio sprovođenje bilo kog sporazuma ili okvira za regionalnu bezbjednost, mir, saradnju ili međusobno priznanje, ili mehanizma odgovornosti, ili zbog predstavljanja značajnog rizika od počinjenja takvog čina, u vezi sa Zapadnim Balkanom, uključujući Prespanski sporazum iz 2018. godine; Ohridski okvirni sporazum iz 2001. godine; Rezoluciju 1244 Savjeta bezbjednosti Ujedinjenih nacija; Dejtonski mirovni sporazum; ili Zaključke Savjeta za sprovođenje mira iz decembra 1995. godine u Londonu, uključujući odluke ili zaključke visokog predstavnika, Savjeta za sprovođenje mira ili njegovog Upravnog odbora; ili Međunarodnog krivičnog tribunala za bivšu Jugoslaviju, ili, u vezi sa bivšom Jugoslavijom, Međunarodnog rezidualnog mehanizma za krivične tribunale.
IMPLIKACIJE SANKCIJA
Kao rezultat današnje odluke, sva imovina i interesi u imovini osoba navedenih gore, a koja se nalazi u Sjedinjenim Državama ili je u posjedu ili pod kontrolom američkih osoba, blokirani su i moraju biti prijavljeni OFAC-u. Pored toga, svi entiteti koji su direktno ili indirektno, pojedinačno ili zbirno, u vlasništvu 50% ili više jedne ili više blokiranih osoba, takođe su blokirani.
Osim ako nije odobreno opštom ili specifičnom licencom koju izdaje OFAC ili izuzeto, američke sankcije generalno zabranjuju sve transakcije američkih osoba ili unutar (ili koje prolaze kroz) Sjedinjene Države koje uključuju bilo koju imovinu ili interese u imovini sankcionisanih ili na drugi način blokiranih osoba.
Kršenje sankcija SAD-a može dovesti do izricanja civilnih ili krivičnih kazni američkim i stranim osobama. OFAC može izreći civilne kazne za kršenje sankcija na osnovu stroge odgovornosti. Smjernice za sprovođenje ekonomskih sankcija OFAC-a pružaju više informacija o sprovođenju ekonomskih sankcija SAD-a. Pored toga, finansijske institucije i druge osobe mogu biti izložene sankcijama ako učestvuju u određenim transakcijama ili aktivnostima sa sankcionisanim ili na drugi način blokiranim osobama.
Moć i integritet sankcija OFAC-a ne proizilaze samo iz njegove sposobnosti da sankcioniše i dodaje osobe na Listu posebno označenih državljana i blokiranih osoba (SDN lista), već i iz spremnosti da ukloni osobe sa SDN liste u skladu sa zakonom. Krajnji cilj sankcija nije kažnjavanje, već postizanje pozitivne promjene u ponašanju.
Gerila.info
