Srbija je proteklih nedelja svedočila talasu neviđenih protesta, dok studenti, prosvetni radnici i građani traže pravdu, transparentnost i sistemske promjene.
Ono što je počelo kao reakcija na tragično urušavanje nadstrešnice na novoobnovljenoj željezničkoj stanici u Novom Sadu — gdje je život izgubilo 15 ljudi, a dvoje teško povrijeđeno — preraslo je u širi pokret koji obuhvata zahtjeve za odgovornošću, reformom obrazovanja i suprotstavljanje, kako se smatra, represiji vlasti.
Iskra koja je zapalila proteste
Tragedija na željezničkoj stanici u Novom Sadu 1. novembra bila je surovi podsjetnik na ljudsku cijenu korupcije i nemara. Izgrađena od strane kineskog konzorcijuma CRIC&CCCC, stanica je otvorena uz veliko slavlje početkom ove godine. Međutim, postavljaju se pitanja o nedostatku upotrebne dozvole, koja je prema zakonu obavezna kako bi se potvrdila bezbjednost objekta.
Nakon nesreće, protesti su se proširili širom zemlje. Demonstranti su obojili Trg slobode u Novom Sadu crvenim otiscima ruku, pod sloganom “Korupcija ubija”. Pokret je brzo dobio na značaju, okupivši studentske grupe, opozicione političare i obične građane koji zahtijevaju pravdu za žrtve i odgovornost zvaničnika.
- tekst se nastavlja ispod oglasa-
Studenti preuzimaju vođstvo
Dana 2. decembra, studenti Univerziteta u Beogradu pojačali su svoj aktivizam blokadom Rektorata i tri fakulteta — Filološkog, Filozofskog i Prirodno-matematičkog. Akcija je simbolično počela u 11:52, trenutku kada je došlo do urušavanja nadstrešnice u Novom Sadu. Paralelno, njihove kolege na Univerzitetu u Novom Sadu blokirali su Filozofski fakultet, uz podršku profesora koji su obustavili nastavu u znak solidarnosti.
Zahtjevi studenata su jasni i odlučni:
- Puno objavljivanje sve dokumentacije o rekonstrukciji željezničke stanice u Novom Sadu.
- Krivično gonjenje odgovornih za urušavanje nadstrešnice.
- Pravda za studente i građane napadnute tokom mirnih protesta, uključujući i slučaj napada na studente dramskih umjetnosti u Beogradu.
- Povećanje budžeta za državne univerzitete za 20%.
Studenti ističu da blokade nisu samo borba za njihove zahtjeve, već i za zajednički otpor protiv sistemskog zanemarivanja.
Talasi otpora širom zemlje
Protesti su prevazišli univerzitetske okvire. Srednjoškolci u Novom Sadu, posebno učenici čuvene Gimnazije “Jovan Jovanović Zmaj”, organizovali su javne časove i proteste u znak podrške svojim profesorima, za koje tvrde da su meta napada zbog pružene podrške učenicima. Profesori su takođe zauzeli stav, a jedna bivša profesorka je dirljivo spomenula pjesmu Krvava bajka kao simbol moralnog stava prosvetnih radnika.
Odgovor vlasti bio je mješavina omalovažavanja i ciljanih akcija. Premijer Miloš Vučević, čiji sin pohađa gimnaziju u Novom Sadu, optužio je profesore da su primoravali učenike da učestvuju u protestima — tvrdnja koju su i nastavnici i učenici odlučno demantovali. Ove optužbe samo su dodatno podstakle javni gnjev, dok su aktivisti osudili pokušaje ućutkivanja.
Studentski pokret dio je šireg nezadovoljstva u Srbiji. Protesti zbog predloženih izmjena Krivičnog zakonika, nezadovoljstva finansiranjem obrazovanja i planova za urbanu obnovu — uključujući rušenje hotela Jugoslavija i zamjenu Starog savskog mosta u Beogradu — doprinijeli su sveobuhvatnom pokretu. Demonstranti dijele zajedničku frustraciju zbog vlasti koju optužuju za favorizovanje političke i ekonomske elite nauštrb javnog interesa.
Protesti su naišli na otpor. Demonstranti su se suočili sa kontra-protestima, za koje se tvrdi da su organizovani od strane pristalica vlasti, kao i sa incidentima nasilja. Vlasti su proteste opisale kao remetilačke, dok su zvaničnici tvrdili da “zlostavljaju obične građane”.
Presudni trenutak za Srbiju
Ovi protesti predstavljaju ključnu tačku za Srbiju — test za njene demokratske institucije, društvenu otpornost i snagu kolektivne akcije. Dok studenti nastavljaju blokade i plenume, zemlja posmatra, podijeljena, ali zaintrigirana.
Za demonstrante, njihovi zahtjevi simbolizuju nešto više od pravde za Novi Sad ili dodatnog finansiranja univerziteta; oni predstavljaju otpor protiv, kako se čini, dugogodišnjeg urušavanja povjerenja javnosti i odgovornosti vlasti. Da li će njihovi napori dovesti do značajnih promjena ili će nestati pod težinom ukorijenjenih sistema, ostaje neizvjesno.
Ali jedno je sigurno: nova generacija Srba odlučna je da se njen glas čuje.
Gerila.info
