Saopštenje Asocijacije Turističkih Agencija Republike Srpske
“Opšte je poznato koliko su teške posljedice pandemije COVID-19 po privredu i cjelokupno društvo. Svima u realnom sektoru je situacija teška i svako opravdano misli da je njegov problem najveći. O problemima hotelijera, restorana i kafića u medijima se već govorilo, a o položaju turističkih agencija, koje upravo povezuju i upošljavaju sve turističke činioce, od prevoznika, hotelijera, ugostitelja, do drugih uslužnih djelatnosti, niti se govori, niti su prepoznati problemi, niti je javnost upoznata na pravi način. Turizam, kao izuzetno važna grana privrede, podrazumijeva kretanje, putovanja, kontakte, transport, prelaske granica, tj. upravo sve ono što je ograničeno ili zabranjeno od prvog dana pojave virusa pa sve do današnjeg dana. Iako rad turističkih agencija formalno nije zabranjen, on je praktično nemoguć. Zbog toga smo prinuđeni da istaknemo jako težak položaj turstičkih agencija u Republici Srpskoj i nesrazmjerno malu ili nikakvu pomoć od Vlade i Ministartsva trgovine i turizma koju smo dobili. U sektoru turizma upravo su turističke agencije u najtežem položaju. Pad prometa u 2020. i 2021. godini je od 70- 90%. Ni jedan ekonomski pokazatelj ne govori da ćemo sljedeće godine uopšte imati turističke agencije. Već je zatvoreno više od 50% agencija, a do kraja godine ovim tempom i sve preostale će se zatvoriti.
Moramo da podvučemo i istaknemo društvenu odgovornost, angažovanost turističkih agencija i nezamjenljivu ulogu u organizaciji đačkih ekskurzija, nastava u prirodi, izleta, sajmova, banjskih rehabilitacija itd. Turističke agencije upošljavaju i prevoznike, ugostitelje, hotelijere, vodiče, animatore i druge uslužne djelatnike, za koje se takođe pojedinačno traži pomoć, ali se nekako uvijek i neopravdano turističke agencije zaobiđu. Da budemo precizni, jedino što su turističke agencije do sada dobile kao pomoć jeste minimalna plata sa doprinosima za mjesec april 2020, koju je Vlada RS uplatila svim zaposlenim u Republici Srpskoj, pa tako i turističkim radnicima, te doprinose za mjesece jul, avgust i septembar i priliku da dobiju doprinose i za oktobar, novembar i decembar 2020. Međutim, ove subvencije nije dobilo više od 50% agencija jer je uslov da nije bilo otpuštanja radnika, što su neke agencije bile prinuđene. Priliku da bilo šta rade u uslovima potpune zatvorenosti, turističke agencije su vidjele u prodaji domaćih kapaciteta uz subvenciju građana sa turističkim vaučerima od 100 KM koje je emitovalo Ministarstvo trgovine i turizma Republike Srpske. Sjajna ideja!
- tekst se nastavlja ispod oglasa-
Građani su stimulisani sa 100 KM da otputuju na vikend u neku od destinacija u Republici Srpskoj, čime se upošljavaju i hotelijeri i ugostitelji, pa i prevoznici. Neke turističke agencije tu vide slamku spasa i za sebe, a neke se potpuno posvećuju tom projektu, da maksimalno animiraju građane, promovišu destinacije, prave reklamne kampanje u štampanim, elektronskim i virtuelnim medijima, bilbordima, organizuju ture na Jahorinu, Banju Vrućicu, Trebinje… Problemi počinju septembra 2020. od kada su počela kašnjenja sa izdavanjem rješenja od strane Ministartva, a onda i kašnjenja sa isplatama agencijama i hotelima za aplicirane vaučere. Da pojasnimo, građanima se prilikom rezervacije aranžmana umanjivao iznos za vrijednost vaučera, a refundacija tih vaučera sve više kasni. Turističke agencije plaćaju usluge, hotele, prevoznike, a novac kasni nepodnošljivo dugo. Pojedine agencije nisu još dobile rješenja za novembar, decembar, a kamoli za januar, februar, mart… Na ovaj način dolazimo do toga da se nekim privrednim subjektima duguju iznosi od 200 hiljada, pa čak i do 300 hiljada KM.
Poseban problem predstavlja i tumačenje Uredbe Ministarstva, kojim se ne priznaju svi aplicirani i izdati vaučeri, pa će neke agencije i hoteli koji su oštećeni morati sudski dokazivati i potraživati svoja sredstva. Da budemo vrlo jasni: Ministarstvo trgovine i turizma duguje realizovani novac turističkim agencijama i hotelima, a ne pomoć! To su već realizovani poslovi, ugovoreni i izvedeni. Čak i da su okolnosti za poslovanje normalne, ovo bi bila neizdrživa potraživanja, a u ovoj situaciji mislimo da je strpljenje i tolerancija koje pokazuju turističke agencije prešlo sve granice. Da bi dočekali svoja sredstva neke turističke agencije su primorane i na uzimanje bankarskih kredita ili, u krajnjoj mjeri, otpuštati radnike, što ih onda diskvalifikuje za subvenciju doprinosa za zaposlene od oktobra do decembra 2020.
Kao što javnost već zna, vlade zemalja u okruženju su daleko bolje pomogle sektor turizma. Primjera radi, turističke agencije i hotelijeri u Federaciji BiH su dobili pomoć u visini troškova u 2019. godini. Turističke agencije su apsolutno svjesne težine momenta, ali više strpljenja nema. Ni opradvanja apsolutno nema. Očekujemo da će Ministarstvo naći načina da ispuni svoje obaveze, da donese rješenja i isplati potraživanja turističkim agencijama i hotelima. Ne samo to, očekujemo i da će Ministartvo naći načina da turističkim agencijama pomogne, dodijeli jednokratnu pomoć, subvencioniše doprinose i podrži agencije kao najvažniju kariku u lancu turističkih usluga. U protivnom, više nećemo ljetovati, zimovati, djeca neće ići na ekskurzije, nastave u prirodi, sajmove knjiga, pozorišne predstave, nećemo ići u banje, odmarališta, nećemo kupovati avio karte, neće nam trebati ni autobusi, ni hoteli, ni restorani…
Ovim putem javno apelujemo na Vladu i Ministartstvo trgovine i turizma da preduzme sve mjere i na ozbiljan način pristupe rješavanju problema u koje su dospjele turističke agencije i cijeli sektor turizma.”
