Stranim agentima u Republici Srpskoj Zakonom o neprofitnim organizacijama biće okarakterisani svi oni koji na bilo koji način koriste sredstva iz inostranstva, kroz različite projekte. Svi osim Vlade, javnih institucija, opština, vjerovatno i SPC. Jer teško je SPC optužiti da je strani agent.
Dakle, stranim agentima neće biti nazvani svi već samo oni čiji rad nije po volji režima u Republici Srpskoj. Tu je riječ, uglavnom, o jednom broju medija i nevladinih organizacija koji se kritički odnose prema situaciji u društvu i načinu na koji ovim društvom upravlja vlast u Republici Srpskoj. Oni mediji i NVO koji prema vlasti imaju servilan odnos neće biti strani agenti bez obzira iz koje zemlje dobijali donacije.
Zakon o neprofitnim organizacijama u Republici Srpskoj usvojen je nedavno u NSRS. On podrazumjeva jače kontrole NVO ali i pravljenje spiska NVO koji koriste strane donacije u Ministarstvu pravde Republike Srpske. U suštini ništa sporno kada bi namjere vlasti bile iskrene. Međutim u iskrene namjere vlasti na čelu sa Miloradom Dodikom teško da se, kada su istraživački mediji i NVO u pitanju, može vjerovati.
Ustavni sud BiH je Zakon o registru NVO privremeno stavio van snage. Vlast u Republici Srpskoj, makar se tako tvrdi, ne priznaje Ustavni sud BiH. Međutim javnost je zbunjena. Isti sud je van snage stavio Zakon o zabrani rada SIPA na teritoriji Republike Srpske. Dodik i kompanija tvrdili su da ih ta odluka Ustavnog suda ne dotiče i ne zanima ali je nedugo nakon te odluke Ustavnog suda SIPA u Banjaluci imala akciju hapšenja pojedinaca uz asistenciju Policije Republike Srpske. Dakle, ili Republika Srpska poštuje odluku Ustavnog suda ili se krši Zakon o zabrani djelovanja SIPA na teritoriji Republike Srpske.
Teško iko može da predvidi kakva sudbina čeka usvojeni pa van snage stavljeni Zakon o registru NVO. Totalna konfuzija.
Novinari i aktivisti su na najave usvajanja “Zakona o stranim agentima” reagovali tako što su upozoravali da je to još jedan korak ka gušenju javne riječi, slobode govora i demokratije u Republici Srpskoj. Isto su ponavljali i na dan glasanja i nakon usvajanja zakona. Uzalud, stanovnici Republike Srpske prijemčiviji su na patnje bogatih političara nego na upozorenja o stradanju demokratije.
“Te NVO i mediji stalno pričaju o korupciji i kriminalu, o tome kako se uništava životna sredina, kako su javna preduzeća u gubicima, o nepotizmu i time uznemiruju građane. Dodik je odlučio da građane ne treba uznemiravati tim informacijama kako se građani ne bi sikirali oko toga već samo pričali o patriotizmu, zastavi, naciji“, kaže urednik portala kapital Siniša Vukelić.
Mediji, manji broj njih, i nevladine organizacije, ne sve, postale su teret za vlast u Republici Srpskoj jer rade upravo ono što treba da rade. Istražuju, kritikuju, upozoravaju, propituju, traže objašnjenja i generalno ne igraju po diktatu vlasti kao većina medija i NVO u Srpskoj. Zabrana političkog djelovanja može imati i drugu pozadinu, vjeruje Tihomir Dakić iz Centra za životnu sredinu iz Banjaluke, nevladine organizacije koja se godinama zalaže za transparentnost prilikom projekata u prirodi, između ostaloga. Zbog toga su konstantno na udaru pojedinaca iz vlasti i oko vlasti uz optužbe da su izdajnici i strani plaćenici. Standardna piča bez osnova i argumenata.
“Moje neko lično mišljenje je da ovim prvostepeni predsjednik želi da uvede potpunu kontrolu u sve organizacije i potencijalno političke subjekte koji će se organizovati kao neka druga politička partija. I koju će željeti finansirati da li iz Srbije ili iz Rusije kako bi se SNSD sklonio sa vlasti. Ono što je tužno jeste da je upravo ta partija sve vrijeme finansirana stranim novcem. Ali, evo, promijenio se ćurak što bi se reklo“, smatra Tihomir Dakić iz Centra za životnu sredinu.
Politička analitičarka iz Banjaluke Tanja Topić vjeruje da Zakon o registru NVO neće stupiti na snagu. Podsjeća da ga je Ustavni sud stavio van snage i kaže da svako ko ga bude primjenjivao čini krivično djelo. Međutim, ponovo je pitanje ko odlučuje koji zakoni se provode a koji ne i na koji način. Jer, očigledno ono što bude usvojeno u skupštini ne mora da znači mnogo ukoliko tako odluči Milorad Dodik.
“To zvuči idealno u jednom normalnom društvu koje je pravna država. Naravno, znamo kako se politički vrh Republike Srpske postavlja prema odlukama Ustavnog suda. Mislim da ipak ne može doći do primjene. U suprotnom bio bi to snažan, završni udarac aktuelne vlasti na sve slobodoumne ljude, pojedince, aktiviste i novinare i kraj ionako slabog civilnog društva“, kaže Tanja Topić.
Usvojenim zakonima, naročito Zakonom o odbrani ustavnog poretka, vlast u Republiku Srpsku uvodi brutalnu diktaturu smatraju u Transparency internationalu Bosne i Hercegovine.
“Kada govorimo o Republici Srpskoj uvodi je u potpunu diktaturu i to sada bez ikakvog skrivanja stvarnih namjera, posebno kada vidimo uspostavljanje službi, parastruktura, parapolicijskih, parapravosudnih koje će po nalogu Milorada Dodika i režima raditi šta žele. Procesuirati i targetirati neistomišljenike. Paralelno vidimo opasnu retoriku i prijetnje koje se od strane najviših zvaničnika iznose prema novinarima i opoziciji“, kaže Ivana Korajlić izvršna direktorka Transparency internationala u BiH.
Pritisak na slobodu govora u Republici Srpskoj počeo je još izmjenom Zakona o javnom okupljanju, nastavljen je u skupštini izmjenom Poslovnika o radu a kulminirao je na ulicama privođenjem ljudi zbog stajanja ili šetanja po javnoj površini. Na svakom skupštinskom zasjedanju javnost može svjedočiti gušenju slobode govora narodnih poslanika od strane rukovodstva republičkog parlamenta. Prostor za djelovanje opozicije u skupštini u potpunosti je ograničen ali to je nešto na šta je opozicija bez prevelike pobune pristala.
Na gušenje demokratije i stvaranje policijske države pristaju i stanovnici Republike Srpske. Očigledno, jer nema pobune. Akademska zajednica, ukoliko i postoji, se ne oglašava, svi se ponašaju kao da ih to što se dešava ne dotiče. Reaguju samo rijetki koji nemaju dovoljno snage da bi njihov glas imao bilo kakvu težinu. Sve ide na ruku Dodiku (ako zanemarimo trenutnu situaciju u kojoj se nalazi), od nezainteresovane javnosti do ponovnog ustoličenja Donalda Trampa u Americi. Dodik, kada su u pitanju mediji koji kritikuju način na koji vlada Republikom Srpskom, igra na kartu nacionalizma kod građana. Kritike njegove vlasti i razotkrivanje koruptivnih afera prikazuje kao napade na Republiku Srpsku. To mu, koliko god to bilo suludo, kod dobrog dijela stanovništva prolazi.
“Nijedna NVO ili medij koje on proziva sve ove godine nikada nije rekla da treba ukinuti Republiku Srpsku. Ništa od toga što on govori da ti mediji ili NVO rade protiv zakona ili Ustava Republike Srpske naprosto nije tačno. Svi ti mediji i NVO su sve vrijeme bili na raspolaganju Poreskoj upravi i drugim nadležnim institucijama“, kaže Siniša Vukelić.
Jasno je kakvu viziju Republike Srpske imaju Milorad Dodik i njegovi politički podanici. Viziju Republike Srpske u kojoj bi vlast bila lišena svake kritike, u kojoj bi izdajnicima bili proglašeni svi oni koji ne dišu u ritmu Vođe. Izdajnicima bi bili proglašeni i oni koji dišu u ritmu vođe ali koji ne bi prijavili one koji ne dišu. Viziju Srpske u kojoj je Partija jednako Država. Te vizije nisu ništa novo u ljudskoj civilizaciji. Uostalom manje je bitno šta žele oni. Bitnije je šta želite vi. Ukoliko ćutite onda ste saglasni sa njihovom vizijom. A to je onda tek pravi problem.
Vladimir Kovačević, GERILA info
